Γράφει ο Σάββας Καλεντερίδης
(Φωτ.: Αρχείο Δημήτρη Καλούμενου)
Η Συμφωνία Ανταλλαγής των Πληθυσμών, προηγήθηκε της Συνθήκης της Λοζάνης, στον οποία ενσωματώθηκε. Με βάση τη Συμφωνία, εξαιρέθηκαν της υποχρεωτικής Ανταλλαγής περίπου 130 χιλιάδες Έλληνες, Τούρκοι και Έλληνες υπήκοοι, που κατοικούσαν στα όρια του νομού Κωνσταντινούπολης.
Με την ίδια συμφωνία εξαιρέθηκαν 120 χιλιάδες μουσουλμάνοι της ελληνικής Θράκης. Στους εξαιρεθέντες συμπεριλαμβάνονται και οι «εταμλπί», δηλαδή οι εγκατεστημένοι Έλληνες στο νομό Κωνσταντινούπολης πριν την 30ή Οκτωβρίου 1918. Λέει η Συνθήκη της Λοζάνης: «Θέλουσι θεωρηθή ως Έλληνες της Κωνσταντινουπόλεως, πάντες οι Έλληνες οι εγκατεστημένοι ήδη προ της 30ής Οκτωβρίου 1918, εν τη περιφέρεια της Νομαρχίας Κωνσταντινουπόλεως, ως αυτή καθορίζεται διά του νόμου του 1912».
Το σχέδιο εξόντωσης των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, ξεκίνησε την επόμενη ημέρα της υπογραφής της Συνθήκης της Λοζάνης. Ενώ η Συνθήκη της Λοζάνης είναι ξεκάθαρη για το θέμα των εταμπλί, το 1925 το τουρκικό κράτος απέλασε τον Οικουμενικό Πατριάρχη, με εντολή της τουρκικής κυβέρνησης. Σημειώνεται ότι επειδή οι Έλληνες της Πόλης διέβλεψαν την πολιτική της τουρκικής κυβέρνησης εναντίον τους, ειδικά οι πλούσιοι, από τα πρώτα χρόνια άρχισαν να φεύγουν και να εγκαθίστανται κυρίως στην Ελλάδα. Γι’ αυτό κατά την επίσημη καταμέτρηση των πληθυσμών το 1927 σε σύνολο, οι Έλληνες της Πόλης αριθμούσαν περίπου τους 120.000. Από αυτούς οι 26.000 ήταν Έλληνες υπήκοοι που υπάγονταν στο καθεστώς «Εταμπλί».
Είναι γνωστές οι προσπάθειες του Ελευθερίου Βενιζέλου να δημιουργήσει σχέσεις φιλίας με όλες τις γειτονικές χώρες της Ελλάδας, μετά την οικονομική κρίση του 1928. Στο πλαίσιο της πολιτικής αυτής οικοδομήθηκε η λεγόμενη «Ελληνοτουρκική Φιλία», με υπογραφές συμφωνιών και επίσκεψη του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου στην Άγκυρα το φθινόπωρο του 1930.
Όμως και εδώ φαίνεται ότι οι πολιτικοί και το κράτος δεν είχαν καταλάβει το σχέδιο της Τουρκίας ή μάλλον δεν ήθελαν να το καταλάβουν.
Κι αυτό γιατί παρά τις συμφωνίες της λεγόμενης «Ελληνοτουρκικής Φιλίας», τον Ιούνιο του 1932, η τουρκική κυβέρνηση, με το νόμο 2007, απαγόρευσε την άσκηση ενός μεγάλου συνόλου επαγγελμάτων στους Έλληνες υπηκόους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μέσα σε δύο χρόνια, από το 1932 μέχρι το 1934, να υποχρεωθούν σε αναγκαστικό εκπατρισμό περίπου 15.000 εταμπλίδες. Ακολούθησαν τα γεγονότα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τότε που η Τουρκία «κέρδισε» τον τίτλο του «Επιτήδειου Ουδέτερου».
Παρεμπιπτόντως, τις παραμονές του πολέμου εκείνου η Τουρκία πήρε ως «δώρο» από τη Γαλλία το Σαντζάκιο της Αλεξανδρέττας, για να ενταχθεί στο στρατόπεδο της Γαλλίας-Αγγλίας.
Τότε πήρε το «δώρο», που το κατέχει μέχρι σήμερα, αλλά ποτέ δεν εντάχθηκε στη συμμαχία που πολέμησε τον ναζισμό και τον φασισμό.
Ίσα ίσα, εκμεταλλεύθηκε τον πόλεμο και το γεγονός ότι η Ελλάδα ήταν υπό τριπλή κατοχή, γερμανική, ιταλική και βουλγαρική, και εφάρμοσε σχέδιο εξόντωσης των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης.
Ενώ η Τουρκία δεν συμμετείχε στον πόλεμο και ενώ δεν είχε ρίξει ούτε μια σφαίρα σε κανένα μέτωπο, το 1941 κήρυξε επιστράτευση. Τότε, αντί να πάρει υπό τα όπλα τους επιστρατευμένους, τους έστειλε στα τάγματα εργασίας, όλους τους άνδρες 18-45 ετών της ελληνικής, της αρμενικής και της εβραϊκής μειονότητας της Πόλης. Για όσους δεν γνωρίζουν τι είναι τα Τάγματα Εργασίας, πολύ απλά είναι μηχανισμοί εξόντωσης όλων όσων είναι ανεπιθύμητοι στο ανάλγητο τουρκικό κράτος, δηλαδή όλων εκείνων που δεν είναι μουσουλμάνοι.
Αμέσως μετά ακολούθησε το πιο πονηρό σχέδιο των Τούρκων, η υφαρπαγή και λεηλασία των μειονοτικών περιουσιών της Κωνσταντινούπολης.
Το τουρκικό κράτος πρώτα διέταξε τις εφορίες να καταγράψουν λεπτομερώς τα περιουσιακά στοιχεία Ελλήνων, Αρμενίων και Εβραίων. Στη συνέχεια έκανε υπολογισμούς και καταλόγισε σε κάθε μη μουσουλμάνο φορολογούμενο δυσβάστακτους φόρους, με το αιτιολογικό της φοροδιαφυγής επί σειράν ετών και της απόκρυψης εσόδων και περιουσιακών στοιχείων. Αυτά ήταν η προετοιμασία, που έγινε αθόρυβα, χωρίς να γνωρίζει κανείς τι θα ακολουθήσει.
Τις 11 Νοεμβρίου του 1942 η τουρκική Βουλή, που ήταν μονοκομματική, ψήφισε το Νόμο της Ευμάρειας (Varlık Vergisi), που εισήγαγε ο τότε πρωθυπουργός Σουκρού Σαράτζογλου και προσυπέγραψε ο τότε πρόεδρος της Τουρκίας Ισμέτ Ινονού.
Με εκείνον τον ειδικό νόμο εφάπαξ φορολόγησης παντός είδους ακινήτων, επιχειρήσεων, εργοστασίων και μεγαλοκαταθετών σε τράπεζες, μη μουσουλμάνων, που τις περισσότερες φορές έφθανε ακόμα και στη πραγματική αξία του ακινήτου ή της επιχείρησής τους, εξοντώθηκαν οικονομικά οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης. Τους έδωσαν προθεσμία να καταβάλουν το φόρο μέσα σε 30 ημέρες. Όμως πού να βρεθούν τα τεράστια ποσά που καταλογίστηκαν στους στοχοποιημένους Έλληνες. Έπρεπε να πουλήσουν τις περιουσίες τους. Αλλά πώς και σε ποιον να πουλήσεις στην πραγματική αξία, όταν όλοι γνωρίζουν ότι σε ένα μήνα πρέπει να βρεις και να καταβάλεις τα λεφτά στο κράτος; Έτσι οι επιτήδειοι πήραν μπιρ παρά που λέμε τις περιουσίες των Ελλήνων.
Και όσοι δεν κατάφερναν να αποδώσουν τον φόρο αυτό μέσα στη τακτή αυτή προθεσμία, συλλαμβάνονταν και στέλνονταν σε στρατόπεδα καταναγκαστικών έργων.
Για να μην υπάρχει καμία αμφιβολία για το πού στόχευε ο νόμος αυτός, να λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι ο αντίστοιχος φόρος που επιβλήθηκε στους μουσουλμάνους Τούρκους πολίτες, έφτανε στο 5% των περιουσιακών τους στοιχείων και όσοι δεν μπόρεσαν να τον πληρώσουν καταδικάστηκαν σε πολύ ελαφρύτερες ποινές.
Από τον κυριολεκτικά εξοντωτικό αυτό νόμο επήλθε τεράστια καταστροφή κυρίως των Ελλήνων, των Εβραίων και των Αρμενίων της Κωνσταντινούπολης, εναντίον των οποίων ουσιαστικά και στρέφονταν ο νόμος αυτός. Τεράστιες περιουσίες χάθηκαν τότε ή και εγκαταλείφθηκαν, ενώ κάποια άτομα από τις μειονότητες που καταστράφηκαν, έφτασαν ακόμα και στην αυτοκτονία. Υπολογίστηκε ότι τουλάχιστον γύρω στους 2.000 εύπορους οικογενειάρχες οδηγήθηκαν στα καταναγκαστικά έργα, ένας αριθμός των οποίων πέθανε εκεί από τις κακουχίες.
Για να αντιληφθούμε το μέγεθος της οικονομικής καταστροφής που υπέστησαν οι Έλληνες, να σημειώσουμε ότι βάσει αυτού του νόμου η ελληνική ομογένεια, αν και αποτελούσε λιγότερο από το 0,5% του συνολικού πληθυσμού της Τουρκίας, εκλήθη να πληρώσει το 20% του συνολικού ποσού του φόρου.
Τελικά ο νόμος αυτός καταργήθηκε στις 15 Μαρτίου του 1944 λόγω διεθνών πιέσεων από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, αν και πλέον είχε επέλθει τεράστια οικονομική εξαθλίωση των θρησκευτικών μειονοτήτων.
Μετά την κατάργηση του νόμου, όσοι είχαν οδηγηθεί στα καταναγκαστικά έργα γύρισαν στα σπίτια τους. Η κυβέρνηση της Τουρκίας υποσχέθηκε να τους αποδώσει πίσω και τις κατασχεμένες περιουσίες τους, αλλά στην πράξη δεν συνέβη ποτέ κάτι τέτοιο σε κανέναν.
Παρά το καίριο πλήγμα που δέχτηκε ο Ελληνισμός της Πόλης, κατάφερε μέσα σε μια δεκαετία να ορθοποδήσει ξανά και να πάρει τα σκήπτρα της οικονομίας στα χέρια του.
Κι αυτό γιατί το ΝΑΤΟ επέβαλε στην Τουρκία να επιτρέψει τη λειτουργία και άλλων κομμάτων, πλην του κόμματος που ίδρυσε ο Μουσταφά Κεμάλ, του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού, δίνοντας έτσι έναν αέρα ελευθερίας και δημοκρατίας. Αυτό έδωσε την ευκαιρία στον Ελληνισμό της Πόλης να ανακάμψει σε όλους τους τομείς, της Παιδείας, του Πολιτισμού, της κοινοτικής δράσης και φυσικά της Οικονομίας.
Δυστυχώς, αυτό, και κυρίως οι επιδόσεις των Ελλήνων της Πόλης στο εμπόριο, τη βιομηχανία, το επιχειρείν, προκάλεσε και πάλι το μίσος του τουρκικού κράτους αλλά και ενός μέρους της κοινωνίας. Πάλι μπήκαν στο στόχαστρο οι Έλληνες και συγκεκριμένα οι περιουσίες τους.
Το καθοριστικό χτύπημα των Ελλήνων της Πόλης, δόθηκε το 1955, με μεθοδεύσεις στις οποίες εμπλέκεται ενεργά η Αγγλία αλλά και το ΝΑΤΟ.
Για το επαίσχυντο αυτό σχέδιο θα μιλήσουμε στο άρθρο μας της Κυριακής. https://www.pontosnews.gr/663215/gnomes/o-ellinismos-tis-polis-to-schedio-exontosis-toy-kai-ta/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου