Το πιο επικίνδυνο νόμισμα του πλανήτη

από Άρης Οικονόμου

.

Ακόμη και αν η Βρετανία παραμείνει μέλος της ΕΕ, η νομισματική ένωση δεν θα αποφύγει την κατάρρευση – κυρίως λόγω της Ιταλίας στην οποία το σκληρό νόμισμα, σε συνδυασμό με τη μειωμένη παραγωγικότητα της, είναι η απόλυτη συνταγή της καταστροφής.

.

Ο βρετανικός χρηματιστηριακός δείκτης «FTSE 100» είναι παραδόξως ο μοναδικός, μεταξύ των μεγάλων οικονομιών του πλανήτη, η τιμή του οποίου είναι θετική από την αρχή του έτους – με αποτέλεσμα να αναρωτιούνται πολλοί πώς είναι δυνατόν, ειδικά μετά τις τελευταίες εξελίξεις.

Απλούστερα, παρά το ότι ο κόσμος σείστηκε από το μεγάλο σεισμό της Παρασκευής, στο επίκεντρο του δεν συμβαίνει απολύτως τίποτα – αφού λίγες ημέρες μετά ο δείκτης έχει ανακτήσει τις απώλειες του, σαν να μην μεσολάβησε καθόλου το BREXIT (γράφημα)

Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη του βρετανικού δείκτη FTSE 100 από την Παρασκευή.

. 

Το γεγονός αυτό σημαίνει αναμφίβολα ότι, το μέλλον δεν προβλέπεται ποτέ, ούτε βέβαια με βάση τα στοιχεία του παρελθόντος – ενώ τα μεγάλα γεγονότα δεν έχουν κανένα ιστορικό προηγούμενο. Με απλά λόγια, επειδή κανένας Ευρωπαίος δεν είχε δει ποτέ στη ζωή του έως τα τέλη του 17ου αιώνα έναν μαύρο κύκνο, δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν – ενώ οι συνεχείς διασώσεις της Ελλάδας από τους δανειστές της, δεν αποδεικνύουν πως θα συνεχιστεί το ίδιο στο μέλλον.

Περαιτέρω, όλοι όσοι πιστεύουν σε οικονομικά μοντέλα, τα οποία δημιουργούνται από την τροφοδοσία των ηλεκτρονικών υπολογιστών με στοιχεία του παρελθόντος, είναι στη λάθος κατεύθυνση – όπως άλλωστε αποδείχθηκε από τους δύο αμερικανούς ερευνητές, οι οποίοι πήραν το βραβείο Νόμπελ για τις οικονομικές τους μελέτες, οδηγώντας λίγο αργότερα το κερδοσκοπικό κεφάλαιο LTCM στη χρεοκοπία.

Η αιτία ήταν το ότι, δεν είχαν προβλέψει τη συναλλαγματική κρίση της Ρωσίας, η οποία εκείνη την εποχή προκάλεσε σεισμό στις χρηματαγορές – έχοντας ουσιαστικά πυροδοτηθεί από την ασιατική τραγωδία.

Συνεχίζοντας, το βασικό πρόβλημα των μοντέλων πρόβλεψης είναι οι στατιστικές εξαιρέσεις – οι οποίες διαστρεβλώνουν εντελώς τα δεδομένα. Για παράδειγμα, όταν πάρει κανείς τυχαία 100 ανθρώπους και βρει το μέσον όρο του ύψους τους, εάν αργότερα προσθέσει τον πιο ψηλό άνθρωπο του πλανήτη, δεν θα υπάρξει καμία διαφορά. Εάν όμως επιλέξει 100 μέσους ανθρώπους με βάση τα περιουσιακά τους στοιχεία, προσθέτοντας μετά τον πλουσιότερο του πλανήτη, ο μέσος όρος πιθανότατα θα εκτιναχθεί στα ύψη.

Τα μοντέλα πρόβλεψης τώρα του οικονομικού ρίσκου λειτουργούν με το πρώτο παράδειγμα – ενώ οι χρηματαγορές, όπως επίσης πολλά άλλα «φυσικά συμβάντα», υπακούουν στους κανόνες του δεύτερου. Επομένως, τα μέτρα που λαμβάνονται με βάση αυτά τα μοντέλα, μοιάζουν με ένα φάρμακο που κατασκευάζεται για φυτά, χρησιμοποιούμενο σε ανθρώπους.

Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται από το χρηματιστηριακό κραχ του 1987 το οποίο, με βάση τα οικονομικά μοντέλα, μπορεί να συμβεί μόνο μία φορά σε πολλά δισεκατομμύρια χρόνια – αφού η πτώση ενός τόσο ανθεκτικού δείκτη, όπως ο DJ κατά -23% μέσα σε μία μόνο ημέρα, θεωρούταν απίθανη. Εν τούτοις, συνέβη για δεύτερη φορά μέσα σε τριάντα περίπου χρόνια – αποστομώνοντας τους ερευνητές.

Περαιτέρω, οι ανθρώπινες παρεμβάσεις στην ελεύθερη Οικονομία, με τη χρήση των μοντέλων, μοιάζουν με τις συνεχείς επισκευές ενός πλυντηρίου, το οποίο παρ’ όλα αυτά θα αχρηστευθεί – αφού δεν υπάρχει τίποτα αιώνιο στη φύση.

Ειδικά όσον αφορά τη σημερινή χρηματοπιστωτική κρίση, αφού προηγουμένως οι κυβερνήσεις διέσωσαν τις εμπορικές τράπεζες, στη συνέχεια οι τράπεζες διέσωσαν τα κράτη – ενώ πρόσφατα τόσο οι τράπεζες, όσο και τα κράτη, διασώθηκαν από τις κεντρικές τράπεζες με τη βοήθεια της μαζικής εκτύπωσης χρημάτων.

Όλοι κατανοούν βέβαια πως κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν να συμβαίνει αιώνια – οπότε δεν είναι καθόλου δύσκολο να προβλέψει κανείς την κατάρρευση του συστήματος. Εν τούτοις, είναι αδύνατον να γνωρίζει πότε ακριβώς θα συμβεί ή τι θα το προκαλέσει – ποιός θα είναι ο μαύρος κύκνος δηλαδή που σήμερα δεν μπορούμε να δούμε.

Το ίδιο ισχύει και για την Ευρωζώνη, η οποία είναι αδύνατον να συνεχίσει να υπάρχει, κυρίως λόγω των τρομακτικών πλεονασμάτων του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας – απέναντι στα οποία βρίσκονται αντίστοιχα τρομακτικά ελλείμματα όλων των άλλων χωρών, με τις οποίες συναλλάσσεται.

Ουσιαστικά δε το ευρώ μοιάζει σε κάποιο νοητό βαθμό με την υιοθέτηση του κανόνα του χρυσού από μία σειρά χωρών, οι οποίες έκτοτε αδυνατούν να επιλύσουν τα προβλήματα τους – μη έχοντας τη δυνατότητα άσκησης μίας ανεξάρτητης νομισματικής πολιτικής. Επομένως, το κοινό νόμισμα θα καταρρεύσει, αλλά κανένας δεν γνωρίζει πότε και με ποιά αφορμή – οπότε η ζωή συνεχίζεται, δήθεν ομαλά, έως την ημέρα της κρίσης.

Αυτό που επίσης θα καταρρεύσει είναι το δολάριο – αφού δεν μπορεί να ανατιμάται αιώνια, όταν οι Η.Π.Α. τυπώνουν αφειδώς χρήματα από το 1971 και μετά, τα χρέη τους έχουν ξεπεράσει κάθε ιστορικό προηγούμενο, ενώ αυξάνονται συνεχώς τα δίδυμα ελλείμματα τους.

Για την Ιαπωνία με χρέος της τάξης του 250% του ΑΕΠ ισχύει κάτι ανάλογο, ενώ η Κίνα είναι αδύνατον να ελέγξει την υπερχρεωμένη, γεμάτη φούσκες οικονομία της. Επομένως, ο πλανήτης έχει τόσα πολλά προβλήματα που έχει χαθεί εντελώς ο λογαριασμός – καθιστώντας αδύνατες τις προβλέψεις.

Η θανατηφόρος ασθένεια της Ιταλίας

Συνεχίζοντας, έχει διαστρεβλωθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό η παγκόσμια οικονομία, λόγω των ανθρωπίνων παρεμβάσεων σε πάρα πολλούς τομείς, περιοχές και χώρες, που το μόνο σίγουρο είναι το ότι, αυτή τη φορά δεν αναμένεται ένας μαύρος κύκνος, αλλά ένα ολόκληρο σμήνος – το οποίο θα αλλάξει εντελώς τα δεδομένα στον πλανήτη.

Ίσως η αρχή να έγινε από τη Μ. Βρετανία, από τυχόν έξοδο της οποίας δεν απειλείται ασφαλώς μόνο η ΕΕ αλλά, κυρίως, η Ευρωζώνη – η Αχίλλειος πτέρνα της οποίας ομως είναι ο ευρωπαϊκός νότος και ιδιαίτερα η Ιταλία.

Ειδικότερα η Ιταλία, εκτός από τον τραπεζικό της τομέα που βρίσκεται σε άθλια κατάσταση (άρθρο), υποφέρει σε μεγάλο βαθμό από τη βιομηχανική της παραγωγή – η οποία έχει μειωθεί κατά 25% από την αρχή της κρίσης, ενώ δεν προβλέπεται η ανάκαμψη της εντός του ευρώ. Η αιτία είναι η πολύ χαμηλή παραγωγικότητα της από τα μέσα του 1995 – με βάση πολλές έρευνες.

Σύμφωνα τώρα με νεότερες μελέτες, τα προβλήματα παραγωγικότητας έχουν αυξηθεί κυρίως στα βορειοδυτικά της Ιταλίας όπως, για παράδειγμα, στη Fiat στο Τορίνο – στο βιομηχανικό κέντρο της χώρας. Αυτό σημαίνει πως δεν ισχύει πλέον ότι, το πρόβλημα της Ιταλίας αφορά μόνο το Νότο – αφού έχει διευρυνθεί παντού.

Περαιτέρω το σκληρό νόμισμα, σε συνδυασμό με τη μειωμένη παραγωγικότητα, θεωρείται ως η απόλυτη συνταγή θανάτου για μία οικονομία – ενώ το αποτέλεσμα βασίζεται στη μέτρηση της κατανομής των πόρων. Αναλυτικότερα, ερευνάει κανείς πόσο επιβραδύνονται οι εισροές κεφαλαίων και εργατικού δυναμικού στις παραγωγικότερες επιχειρήσεις – ανακαλύπτοντας πως, στο βορειοδυτικό μέρος της χώρας, η επιβράδυνση αυτή είναι πολύ μεγάλη (γράφημα).

Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη της ανορθολογικής κατανομής πόρων ανά περιφέρεια – Βορειοδυτικά (μπλε καμπύλη), Κέντρο (πράσινη), Βορειοανατολικά (κόκκινη), Νησιά (κουκίδες).

Ως εκ τούτου εύλογα συμπεραίνει κανείς πως η ασθένεια είναι πολύ προχωρημένη, εάν όχι ανίατη – εκτός εάν η Ιταλία αποχωρήσει από το ευρώ, έτσι ώστε να προσπαθήσει να θεραπευθεί μέσω της υποτίμησης του νομίσματος της, σε συνδυασμό με έναν διακανονισμό των τεραστίων ήδη δημοσίων χρεών της (ελεγχόμενη χρεοκοπία).

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας πολλοί ήλπιζαν ότι, με την εισαγωγή του ευρώ θα ασκούνταν οι απαραίτητες πιέσεις, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η παραγωγικότητα της Ιταλίας – επειδή η πολιτική δεν θα καθυστερούσε πλέον να επιλύσει τα δομικά προβλήματα, επιλέγοντας πάντοτε την υποτίμηση του νομίσματος για να μη θέσει σε κίνδυνο την εξουσία της.

Η ελπίδα όμως αυτή δεν επαληθεύτηκε, ενώ η Ιταλία δεν έχει πλέον το δικό της νόμισμα για να μπορεί να το υποτιμήσει ανακτώντας την ανταγωνιστικότητα της – με αποτέλεσμα να έχει παγιδευτεί στον τοξικό συνδυασμό του σκληρού νομίσματος και της χαμηλής παραγωγικότητας, από τον οποίο κινδυνεύει πια τόσο η πολιτική, όσο και η οικονομία της.

Δύσκολα λοιπόν θα παραμείνει στη θέση του ο σημερινός πρωθυπουργός – αφού δεν έχει καμία λύση για το θανατηφόρο πρόβλημα της χώρας του. Επίσης δύσκολα θα παραμείνει εντός της νομισματικής ένωσης η Ιταλία, εάν δεν θέλει να αυτοκτονήσει – γεγονός που καθιστά το ευρώ ως το πλέον επικίνδυνο νόμισμα του πλανήτη.                  ΤΟ ΕΙΔΑΜΕ   ΕΔΩ