Η συντριβή της Μεραρχίας "Τζούλια" από το θρυλικό απόσπασμα Δαβάκη

Η αιφνιδιαστική επίθεση της Ιταλίας την 28η Οκτωβρίου 1940 και η έναρξη του διάρκειας πέντε μηνών και μερικών ημερών Ελληνοϊταλικού πολέμου το 1940-41, με τη διείσδηση βαθειά μέσα στο Ελληνικό έδαφος της 3ης Ορεινής Μεραρχίας «Τζούλια», ήταν το γραφικώτερο και θεαματικώτερο πολεμικό επεισόδιο.

Η Μεραρχία «Τζούλια», ή «αντρίκια Μεραρχία» όπως την αποκαλούσε με υπερηφάνεια ο Μουσολίνι, θεωρούνταν η εκλεκτή Μεραρχία το καμάρι του Ιταλικού Στρατού, αυτό αποδείχτηκε σωστό , αλλά για μόνο 3-4 ημέρες. Διότι άλλο τόσο θεαματική και δραματική ήταν η καταστροφή της. Τα μικρά αλλά αποτελεσματικά χτυπήματα που δέχτηκε από τις ολιγάριθμες και στοιχειωδώς εξοπλισμένες Ελληνικές δυνάμεις, την κατέστρεψαν μέσα στη φάκα που μπήκε με σκοπό να φθάσει αιφνιδιαστικά στο Μέτσοβο και να διαιρέσει την Ελλάδα στα δύο, σύμφωνα με τον επιχειρησιακό τους σχεδιασμό.

 

Η Ιταλική κατασκοπία είχε διαπιστώσει ότι υπήρχε ένα φαρδύ τμήμα μετώπου 30 - 35 χιλιομέτρων ορεινού εδάφους που το φύλαγε το Απόσπασμα Πίνδου με 6 λόχους πεζικού με στοιχειώδη οπλισμό. Το ανεκοίνωσε στο Στρατιωτικό Συμβούλιο ο Στρατηγός Πράσκα στις 15-10-1940 που έγινε στο Παλάτσο Βενέτσια. Οι Ιταλοί ήταν βέβαιοι με το παραπάνω για την νίκη τους. Το Ελληνικό Γενικό Επιτελείο δεν ανέμενε ότι ο εχθρός θα χρησιμοποιούσε δύναμη στρατού Ορεινών Καταδρομέων για να διεισδήσει σχεδόν ανενόχλητα στο έδαφος της Ελλάδας. Η ηγεσία του Γενικού Επιτελείου έπαθε αιφνιδιασμό.

 

Τις ίδιες ημέρες στο Καλπάκι γίνονταν το απίστευτο θαύμα. Η 8η Μεραρχία του Χαραλ. Κατσιμήτρου, του ενοχλητικού για το Γενικό Επιτελείο Στρατηγού, με ημιέτοιμη Μεραρχία, με στοιχειώδη οπλισμό και χωρίς εφοδιασμό, έβαζε φρένο στις τρεις Ιταλικές Μεραρχίες (δύο πεζικού (Φερράρα) και μια μηχανοκίνητη με θωρακισμένα (Κενταύρων)).

 

Στην Πίνδο οι εκπαιδευμένοι Ορεινοί καταδρομείς προχωρούσαν γρήγορα και αθόρυβα, στα άγρια βουνά της Πίνδου. Η βροχή και τα φουσκωμένα ποτάμια τους προκαλεί μικρή καθυστέρηση, αλλά με τον εξοπλισμό που έχουν και με αγγαρεία των ντόπιων κατορθώνουν οι άνδρες της να προελάσουν. Επίστευαν ότι εύκολα θα εξαφάνιζαν το αδύναμο Απόσπασμα Πίνδου του Δαβάκη. Μετά την πρώτη ημέρα όμως η αδύναμη αντίσταση των τμημάτων του Απόσπασματος Πίνδου έφερε ένα αποτέλεσμα. Η Τζούλια δεν πέτυχε τους αντικειμενικούς της στόχους της παρ’ όλη τη διείσδηση της, εκτός από έναν το πέρασμα του αυχένα του Σταυρού που όμως δεν ήταν δυνατόν να το εκμεταλλευτεί με τακτικό τρόπο.

 

Ο Δαβάκης στο Επταχώρι, συλλέγει όλες τις υπάρχουσες δυνάμεις. Ακόμη και μαγείρους, γραφείς, βοηθητικούς κλπ. Όσοι στρατιώτες υποχωρούσαν τους φρονιματίζει και ενθαρρύνει για να πάρουν μέρος στην αντεπίθεση που είχε σχεδιάσει.

Παράλληλα το αιφνιδιασμένο Γεν. Επιτελείο, το Τμήμα Στρατού Δυτικής Μακεδονίας (Τ.Σ.Δ.Μ.), το Β’ Σώμα Στρατού, εκτρέπουν προς την περιοχή αυτή της Πίνδου τις διαθέσιμες δυνάμεις. Οι οποίες όμως ήταν ανέτοιμες, για άμεση εμπλοκή σε μάχες, διότι δεν είχαν συμπληρωθεί από τους επιστρατευθέντες που έσπευδαν με κάθε μέσο να παρουσιασθούν και γινόταν μεταφορές εφοδίων.

 

Το Σύνταγμα Αντωνοπούλου κατευθύνεται προς το Σταυρό, για να γλυτώσουν τους λίγους άνδρες της διμοιρίας του Καφαντάρη, που μισοπαγωμένοι στα Αλπικά ύψη, μεταφέρθηκαν με φορεία προς τη Λυκόβρυση. Απ’ όπου μετά από ανάνηψη, διατάζονται να επιστρέψουν στις αρχικές τους θέσεις.

 

Η «Τζούλια» τελικά αποδείχτηκε ότι ήταν Μεραρχία αυτοκτονίας. Τα μικρά αλλά καίρια χτυπήματα αυτών που πάλευαν για να διατηρήσουν την Ελευθερία τους την έκανε να σπαράζει. Μετά από επτά δεκαετίες και με συγκεντρωμένα όλα σχεδόν τα στοιχεία μας δίνει την ευκαιρία να κρίνουμε δίκαια αυτό που ονομάστηκε το Έπος της Μάχης της Πίνδου.

 

Τι προέβλεπε το Ιταλικό Σχέδιο Επιχειρήσεων.

 

Το Ιταλικό σχέδιο επιχειρήσεων είχε βασιστεί σε πληροφορίες οι οποίες τους έπειθαν ότι μέσα σε τέσσερες ημέρες θα είχε συντρίψει την Ελληνική 8η Μεραρχία, θα είχαν υπερκεράσει το Απόσπασμα Πίνδου και θα ακολουθούσαν το Ιππικό και τα Θωρακισμένα Μηχανοκίνητα τους στο εσωτερικό της χώρας. Εμποδίζοντας την ανασύνταξη και την εν γένει συνεχιζόμενη επιστράτευση και ετοιμασία για πόλεμο.

 

Έτσι νικώντας εύκολα την 8 η Μεραρχία να κερδίσουν την Ήπειρο. Ας σημειωθεί ότι το Γενικό επιτελείο υπολόγιζε ότι μια πλήρης επιστράτευση θα απαιτούσε 22 ημέρες χωρίς να υπολογιστούν οι καιρικές μεταβολές και η δράση της εχθρικής αεροπορίας.

 

Οι Ιταλοί επιτελικοί είχαν σχέδια για επιθέσεις στα άκρα της 8ης Μεραρχίας και μετά στο μέσο για να κυκλωθεί και αποκοπεί. Η διείσδηση στην Πίνδο μέχρι το Μέτσοβο, Ιωάννινα και τελικά το λογχισμό της Μεραρχίας από τα νώτα στο Καλπάκι.

 

Ο Πράσκα σχεδίαζε ότι μέσα σε τέσσαρες ημέρες να βρίσκεται στ Ιωάννινα και να αναγγέλει στη Ρώμη σαν ένας νέος Ιούλιος Καίσαρας το «Veni, Vidi, Vici» [ ήλθαμε, είδαμε, νικήσαμε] και να ονειρεύεται να λαμβάνει τιμητικά από τον Μουσολίνη τον τίτλο του Στρατάρχη. Βέβαια το εμπόδιο του φουσκωμένου από νερά ποταμού Καλαμά ήταν εκτός υπολογισμού. Η επιβράδυνση που υπέστη η Μεραρχία Σιέννα ήταν ένας ακόμη παράγοντας αποτυχίας.

 

Οι αποτυχίες στην Πίνδο και στο Καλπάκι είχαν ένα αναπάντεχο αποτέλεσμα. Οι Ιταλοί διεπίστωσαν μετά την ανασύνταξη του Αποσπάσματος Πίνδου από τον Δαβάκη και τη σταδιακή άφιξη μικρών ενισχύσεων από την Καστοριά. Ότι δεν είχαν σχεδιάσει σωστά. Έπρεπε λοιπόν να ανασχεδιασθεί και να επαναληφθεί η επίθεση στην Πίνδο, αφού γινόταν αποσαφήνιση της κατάστασης που είχε δημιουργηθεί.

 

Το Γενικό τους Επιτελείο των Ιταλών αποφάσισε τα παρακάτω ευνοϊκά για τον Ελληνικό Στρατό :

 

- Έγινε αναστολή της επίθεσης της Μεραρχίας Πάρμα από την Κορυτσά προς τα σύνορα.

- Αναστολή της επίθεσης των Μεραρχιών (Φερράρα και «Κένταυροι» μηχανοκίνητα- θωρακισμένα)

- Αναστολή της κατάληψης της Κέρκυρας από τη Μεραρχία Μπάρι, διότι χρειαζόταν στην Πίνδο.

 

Ένα μεγαλοπρεπές Ιταλικό σχέδιο κεραυνοβόλου πολέμου τεσσάρων μόνο ημερών ήταν σε αναστολή. Διότι σκόνταψε στους έξη λόχους του Αποσπάσματος Πίνδου του Δαβάκη και στην 8η Μεραρχία του Χαρ. Κατσιμήτρου στην Ελαία. Ήταν η πρώτη και σοβαρότατη αποτυχία των Ιταλών. Η αποτυχία έφθασε στη Ρώμη και στο Βερολίνο, στη Βασιλεία της Ελβετίας και από εκεί μέσω των Ερτζιανών κυμάτων σε όλο τον κόσμο. Η Ιταλία θα χάσει το παιχνίδι του αστραπιαίου πολέμου, διότι οι Έλληνες αντιστάθηκαν με τις λίγες τους δυνάμεις και ανέτρεψαν τα σχέδια των Ιταλών. Η πρώτη ευχάριστη είδηση προς το παγκόσμιο κοινό, εις βάρος του άξονα και υπέρ της Ελλάδας.

 

Ξημέρωσε και η δεύτερη ημέρα της επίθεσης στην Πίνδο. Οι αιφνιδιασμένες διμοιρίες του Αποσπάσματος Πίνδου ανασυντάσονται, ενισχύονται με όλο το διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό και υλικό. Η Τζούλια αντεπιτήθεται αλλά βρίσκει αντίσταση. Το μέτωπο της Πίνδου μένει όρθιο, υπερήφανο, αναθαρυμμένο και απειλητικό για τους φημισμένους Αλπινιστές των παρελάσεων στους δρόμους του Μιλάνου και της Ρώμης.

 

Οι Ιταλοί αντιλαμβάνονται ότι οι 6 λόχοι του Αποσπάσματος Πίνδου είναι πολλοί περισσότεροι και καλύπτουν τις διαβάσεις και σημεία: 1)Σούφλικα, Μαύρη Πέτρα, Σταυρός, 2) Βούζι, Ταμπούρι, Γύφτισσα. Σταθεροποίηση της περιοχής Κιάφα βόρεια και του Βρυσοχωρίου στα νότια.

 

Μετά το τέλος και του 2 ου 24ώρου οι Ιταλοί κάνουν τις παρακάτω ενέργειες:

 

Αναστέλεται η επίθεση της Τζούλια στην Πίνδο από φόβο να μην πέσει στον Ελληνικό κλειό και αιχμαλωτιστεί.

 

Οριστική αναστολή της επίθεσης της Μεραρχίας Πάρμας και παραμονή της στην Κορυτσά για αντιμέτωπηση Ελληνικής επίθεσης προς την Κορυτσά.

 

Η αναστολή της επίθεσης της Μεραρχίας Φερράρα και αυτής των Κενταύρων με τα θωρακισμένα οχήματα.

 

Αναστολη κατάληψης της Κέρκυρας.

 

Η πλήρης αναστολή όλου του σχεδίου του κεραυνοβόλου πολέμου του Πράσκα και των ονείρων του για «Στραταρχία» και διάγγελμα από τα Γιάννινα.

 

Το Απόσπασμα Πίνδου με τις λίγες του δυνάμεις, την αυτοθυσία των ανδρών του και την ιδιοφυία και ανδρία του Δαβάκη, χωρίς σημαντική συμπαράσταση, Κέρδισε με μόνο τους δύο του υποτομείς τον κεντρικό και τον αριστερό. Βοήθησε μάλιστα την 7 η Μεραρχία ώστε μέχρι τη 2 α Νοεμβρίου να μπορέσει αυτή να επανδρωθεί και να εξοπλιστεί.

 

Την 31 η Οκτωβρίου η Βρετανική Πρεσβεία στην Αθήνα απέστειλε θετική αναφορά στο Λονδίνο που συνέταξαν οι Στρατιωτικοί της ακόλουθοι, οι οποίοι έκριναν την έκβαση των επιχειρήσεων σαν ευνοϊκή. Αποτέλεσμα η άμεση αλλαγή πολιτικής της Βρετανίας και ένθερμη υποστήριξη της Ελλάδας.

 

Το σχέδιο της Τζούλια για αιφνιδιασμό και ταχύτητα δράσης απέτυχε. Επομένως δεν θα μπορούσε να επαναληφθεί διότι θα ήταν αυτοκτονία, μετά την ενίσχυση της Πίνδου με νέες δυνάμεις.

 

Ο σχεδιασμός επικεντρώνονταν στην επίθεση πάλι κατά της 8ης Μεραρχίας των Μεραρχιών Φερράρα και Κενταύρων. Και της Μεραρχίας Σιέννα κατά της Θεσπρωτίας με στόχο την Πρέβεζα και Άρτα από τα παράλια της Ηπείρου. Αλλά ο ορμητικός Καλαμάς (Θύαμις) δεν επιτρέπει την διαπεραίωση των ανδρών και του υλικού. Το μηχανικό έπρεπε να τοποθετήσει γέφυρα αλλά τα ορμητικά νερά δεν το επιτρέπουν.

 

Αλλά μετά από υπολογισμούς και συλλογή πληροφοριών, αποφασίζουν μια νέα επίθεση της Τζούλια στην Πίνδο την 1η Νοεμβρίου. Ήταν το «μη χείρον βέλτιστον».

 

Είχαν ελπίδες σε μια πιθανή Ελληνική αδράνεια. Ήταν παράδοξο να γίνη επανάληψη της επίθεσης που οδηγούσε με σιγουριά στην Ελληνική νίκη και βάση στο Ελληνικό Έπος της Πίνδου. Το Γενικό Επιτελείο είναι έντρομο και ανήσυχο, βλέπει πιθανή απώλεια του πολέμου, δεν ανέμενε αυτή την επίθεση αλλά και ούτε ότι το Απόσπασμα Πίνδου θα είχε κάνει ένα θαύμα, με την ανατροπή των σχεδίων των Ιταλών. Τελικά πείθεται από τις αναφορές των μονάδων ότι η επίθεση προς την Πίνδο, αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο στο Μέτσοβο και ενισχύει την περιοχή. Διατάζει την 8 η Μεραρχία να υποχωρήσει την 30 και 31 η Οκτωβρίου.

 

Τελικά προσωπικές πρωτοβουλίες από τους γνώστες της τοπικής κατάστασης σώζουν την κατάσταση. Ο Στρατηγός Κατσιμήτρος δεν εκτελεί τις διαταγές του Γενικού Στρατηγείου. Μένει στις θέσεις του τις οποίες ενισχύει. Εκεί στις 2 και 3 Νοεμβρίου στις νέες Θερμοπύλες θα ανακοπεί η Ιταλική επίθεση.

 

Ο Δαβάκης προνοητικός στρατιώτης οσμίζεται τον κίνδυνο και με τις ισχνές του και κουρασμένες του δυνάμεις που επισκέπτεται έφιππος από θέση σε θέση και ενθαρρύνει.

 

Επιτίθεται στο αριστερό πλευρό του εχθρού. Με την πρωτοβουλία αυτή συγκρατεί τον εχθρό στις θέσεις του και από επιτιθέμενος γίνεται αμυνόμενος. Στις 2 Νοεμβρίου τραυματίζεται ο ίδιος βαρύτατα στο στήθος. Η εχθρική επίθεση όμως αναχαιτίστηκε και απέτυχε το νέο σχέδιο.

 

Οι Ιταλοί θα επαναλάβουν την επίθεση κατά της 8ης Μεραρχίας στην Ελαία (Καλπάκη) στις 5-7 Νοεμβρίου. Στις 7 Νοεμβρίου η Ελληνική άμυνα γίνεται επίθεση και το ίδιο βράδυ οι Ιταλοί υποχωρούν, αποθαρρυμένοι από τις αποτυχίες της Τζούλια στην Πίνδο.

 

Από εδώ και πέρα οι Ιταλοί μόνο υποχωρούν και οι Έλληνες τους κυνηγούν.

 

Από εδώ και πέρα γράφεται το Έπος της Αλβανίας.

 

Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr                                                                 ΤΟ ΕΙΔΑΜΕ     ΕΔΩ