«Στα χρόνια της Κατοχής η Μελίνα δεν έκανε αντίσταση. Είναι η μόνη
περίοδος που πίστεψε ότι δεν είχε τίποτε να προσφέρει, γι’ αυτό και αντί
για αντίσταση προτίμησε να έχει ιδιαίτερες σχέσεις με όσους Γερμανούς
γνώριζε προσωπικά»
Ο ΑΝΥΠΑΡΚΤΟΣ ΜΥΘΟΣ
ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΘΕΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
ΤΗΣ ΜΕΛΙΝΑΣ ΜΕΡΚΟΥΡΗ
Η πιο μεγάλη ηρωίδα της Αντίστασης είναι η Μελίνα Μερκούρη! Αυτή την
απάντηση θα πάρουμε, οποιοδήποτε νέο παιδί και αν ρωτήσουμε. Έχει
επιβληθεί μέσα από ένα αδυσώπητο και δαιδαλώδες προπαγανδιστικό σύστημα η
αντίληψη αυτή.
Και ίσως ίσως, δεν έχει σημασία αν είναι αλήθεια, αν έκανε κάτι και τι η
Μελίνα. Υπάρχει μια γενικότερη φιλοσοφική άποψη, να μην πειράζουμε τους
«μύθους» και να τους αφήνουμε να υπάρχουν για να ναρκώνονται οι λαοί…
Σε ό,τι αφορά την ηθοποιό Μελίνα Μερκούρη, το καλλιτεχνικό στοιχείο της
οποίας δεν αφορά εδώ να το κρίνουμε, ούτε και είμαστε οι αρμοδιότεροι,
γεγονός είναι ο χαρακτήρας της ήταν πάντα αντιστασιακός, πλην μιας
συγκεκριμένης χρονικής περιόδου. Η γυναίκα αυτή είχε εκ γενετής μια
νοοτροπία αρνητικότητας και αμφισβήτησης των πάντων, αλλά ταυτόχρονα και
πάμπολλα στοιχεία κυνισμού, σνομπισμού και ανεξέλεγκτου ηδονισμού. Υπό
την έννοια αυτή, βεβαίως ήταν αντιστασιακή. Θα ήταν εξόφθαλμα άδικο να
το αμφισβητήσουμε.
Όταν σε μια ψυχραιμότερη εποχή θα κριθεί ως προσωπικότητα η Μελίνα
Μερκούρη για τις πολιτικές αντιλήψεις που είχε σε διάφορες φάσεις της
ζωής της, τότε θα μπορέσουμε να την κρίνουμε αν πολιτικά ήταν πράγματι
αντιστασιακή και αμφισβητίας – ή αν μόνον πήγαινε κατά πού φυσούσε το
ρεύμα. Ή και αν ήταν πλήρως αδιάφορη πολιτικά, αρκούμενη στην
«αξιοποίηση» (δηλ. στην εκμετάλλευση) των πολιτικών θέσεων που
εμφανιζόταν να έχει, προκειμένου να προβάλλει ματαιόδοξα την εικόνα της
και να αυξάνει τις γνωριμίες της, όπως και τη φήμη της.
Τα γεγονότα τείνουν να βεβαιώσουν ότι από τα πρώτα της βήματα,
ωφελιμιστικά ήταν τα κριτήρια, με τα οποία διάλεγε τις παρέες της, τους
εραστές της, ακόμη και τους εραστές της μιας βραδυάς. Στόχευε ισχυρούς
για να τους σαγηνεύει, ώστε να επωφελείται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.
Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΗΣ
ΕΠΙ 4ης ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
Στα εφηβικά της χρόνια η Μελίνα Μερκούρη είναι γνωστό ότι δεν είχε
εκδηλώσει πολιτικά ενδιαφέροντα. Η οικογένειά της άλλωστε ανήκε στον
συντηρητικό χώρο γενικώς. Ο περίφημος παππούς της Σπύρος Μερκούρης είχε
εκλεγεί επανειλημμένα δήμαρχος ως εκλεκτός των αντιβενιζελικών και μόνον
όταν συνειδητοποίησε ότι δεν θα κέρδιζε άλλες εκλογές, προσχώρησε στο
βενιζελικό στρατόπεδο. Ο πατέρας της, Σταμάτης, δεν ακολούθησε την
πολιτική μεταστροφή του δικού του πατέρα, αλλά στα ίδια χρόνια (αρχές
της δεκαετίας 1930) στήριξε αντίρροπη μεταστροφή από το βενιζελικό στο
αντιβενιζελικό στρατόπεδο του στρατηγού Γεωργίου Κονδύλη, με τον οποίο
συνδεόταν πολλαπλώς. Έτσι κατόρθωσε να εκλεγεί βουλευτής και να γίνει
υπουργός του Κονδύλη το 1935.
Ωστόσο, στα χρόνια εκείνα ο πρωτεύων πολιτικός νους της οικογένειας ήταν
ο αδελφός του Σταμάτη, Γεώργιος Μερκούρης, ο οποίος είχε διατελέσει
επανειλημμένα βουλευτής και υπουργός σε αντιβενιζελικές κυβερνήσεις, ενώ
ήταν επιφανές στέλεχος του Λαϊκού Κόμματος. Μέχρι που είχε την
πρωτοβουλία να μεταλαμπαδεύσει στην Ελλάδα το φασιστικό ρεύμα που υπήρχε
στην Ευρώπη. Είχε πλέον μόλις επικρατήσει ο Χίτλερ στη Γερμανία, ενώ
στην Ιταλία από το 1922 ο Μουσολίνι ήταν στην εξουσία, όταν ο Γ.
Μερκούρης ίδρυσε το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδος. Το κόμμα ήταν
πλήρως διασυνδεμένο με τα αντίστοιχα της Γερμανίας και της Ιταλίας και
μάλιστα έλαβε μέρος σε διεθνές φασιστικό συνέδριο στην Ελβετία ..Από την
οικογένεια, τελικώς συνελήφθη μόνον ο Σταμάτης, ο οποίος και
εξορίσθηκε.
ΕΠΙ ΚΑΤΟΧΗΣ
Ο δεύτερος πατέρας της Μελίνας, όπως η ίδια τον θεωρούσε, ο Γεώργιος
Μερκούρης, που ουδέποτε έκρυψε τις πεποιθήσεις του, χρειάσθηκε να
συλληφθεί από τις ελληνικές αρχές τον Απρίλιο 1941, πριν από την Κατοχή,
ως επικίνδυνος γερμανόφιλος. Μόλις μπήκαν οι Γερμανοί στην Αθήνα,
αφέθηκε ελεύθερος και η πρώτη του ενέργεια ήταν να επανασυστήσει το
Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδος, ελπίζοντας ότι θα αναλάμβανε την
κυβέρνηση δίκην Κουίσλιγκ. Αντ’ αυτού διορίστηκε αργότερα ως διοικητής
της Εθνικής Τράπεζας.
Η Μελίνα Μερκούρη, αν και πλέον ήταν έγγαμη, διατηρούσε άριστες σχέσεις
με τον θείο της. Πριν ξεσπάσει ο πόλεμος είχε παντρευτεί τον Πάνο
Χαροκόπο σ’ ένα χωριό της Πελοποννήσου. Αξιοσημείωτο είναι ότι με τον
γάμο εκείνο σ’ ένα εκκλησάκι, για τον οποίο δεν είχε προβλεφθεί ούτε
ποιος θα ήταν κουμπάρος, απέκτησε πνευματική συγγένεια μ’ ένα νεαρό τότε
και οπωσδήποτε ασήμαντο επαρχιωτόπουλο, που κανείς δεν ήξερε ότι κάποτε
σε μια κρίσιμη φάση θα γινόταν γνωστός στην Ελλάδα. Το όνομά του ήταν
Ιωάννης Λαδάς. Πρόκειται για τον γνωστό συνταγματάρχη που υπήρξε από
τους βασικούς πρωταγωνιστές στη δικτατορία της 21ης Απριλίου.
…Αλλά το ερώτημα, που μας ενδιαφέρει, είναι τι έκανε την ίδια εποχή η Μελίνα.
Εκείνη μισούσε την πείνα, αν και δεν την είχε γνωρίσει ποτέ στα
προηγούμενα χρόνια. Ούτε και τώρα. Άλλωστε ο σύζυγός της ήταν ένας από
τους πλουσιότερους Έλληνες με αμύθητης αξίας ακίνητα όχι μόνο στην
ομώνυμη συνοικία της Καλλιθέας, που την είχε οικοπεδοποιήσει ο πατέρας
του, αλλά και μεταξύ άλλων χιλιάδες στρέμματα στη Θεσσαλία. Από τα
κτήματα εκείνα, τακτικά έφερναν οι άνθρωποί του τρόφιμα που επαρκούσαν
για να διατραφούν όχι μία, αλλά πάρα πολλές οικογένειες. Αλλά και τα
περιουσιακά του στοιχεία, όπως και τα εισοδήματά του, επέτρεπαν στο
ζεύγος Χαροκόπου να μην διανοηθεί καν ότι υπάρχει πείνα στην Αθήνα.
Ζούσε σ’ ένα τεράστιο ρετιρέ 400 τ.μ. μιας επιβλητικής μεσοπολεμικής
πολυκατοικίας, που ήταν ιδιόκτητη και βρισκόταν χωρίς υπερβολή στο
κεντρικότερο σημείο της Αθήνας: ακριβώς δίπλα από τη γαλλική πρεσβεία,
στην αρχή της οδού Ακαδημίας.
Και όταν λοιπόν οι Αθηναίοι έπεφταν νεκροί από την πείνα στους δρόμους,
οι Χαροκόποι δεν μπορούσαν να διανοηθούν ότι υπήρχαν χαροκαμένοι και
πεινασμένοι κάτω στα πεζοδρόμια. Πολύ δε περισσότερο η ανέμελη Μελίνα,
που το ενδιαφέρον της εστιαζόταν σε ο,τιδήποτε άλλο εκτός από την
πολιτική. Την ενδιέφεραν νεαρές παρέες, άντρες και γυναίκες.
Ο Πάνος Χαροκόπος ήταν πολύ μεγαλύτερός της, θα μπορούσε να είναι
πατέρας της. Είχε δική του θαλαμηγό και ένα εντυπωσιακό ανοιχτό
αυτοκίνητο. Και τα δύο επιτάχθηκαν από τους Γερμανούς, αλλά αυτό δεν
εμπόδισε να διατηρεί το ζεύγος άριστες σχέσεις με πολλούς αξιωματικούς
του κατοχικού στρατού, που ενίοτε γίνονταν και ιδιαίτερα στενές. Χάρη σ’
αυτές είχαν αποφύγει πολλές φορές να επιταχθεί το ρετιρέ τους, κάτι που
είχε συμβεί σε όλες τις άλλες πλούσιες οικογένειες της Αθήνας.
Η Κατοχή είχε βρει τη Μελίνα να έχει εστιάσει το ενδιαφέρον της στο
θέατρο, όπου φιλοδοξούσε να κάνει μια μεγάλη σταδιοδρομία. Και για να το
επιτύχει αυτό, πίστευε πως ήταν χρήσιμο να έχει πολλές επαφές με
ηθοποιούς, σκηνοθέτες και άλλους θεατρικούς παράγοντες. Έτσι λοιπόν, σε
μέρες που όλοι ήταν στερημένοι από φαγητό και απολαύσεις, το σπίτι της
οδού Ακαδημίας 4 ήταν ανοιχτό για τις παρέες της Μελίνας.
ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΤΑ
ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΩΝ!
«Είναι κομμουνιστές! Πιάστε τους!»
Στα χρόνια της Κατοχής η Μελίνα δεν έκανε αντίσταση. Είναι η μόνη
περίοδος που πίστεψε ότι δεν είχε τίποτε να προσφέρει, γι’ αυτό και αντί
για αντίσταση προτίμησε να έχει ιδιαίτερες σχέσεις με όσους Γερμανούς
γνώριζε προσωπικά. Το ακριβές είναι ότι έκανε αντίσταση κατά των
αντιστασιακών!
Όπως είχε γράψει ο «Λαβύρινθος», η Μελίνα μια κατοχική μέρα μεσημέρι
είχε καταδώσει δύο νεαρούς αντιστασιακούς, προκειμένου να τους πιάσουν
οι Γερμανοί. Αντιγράφουμε από το τεύχος του Δεκεμβρίου 2003:
Η σκηνή είναι αυθεντική. Διαδραματίζεται επί Κατοχής σ’ ένα περίφημο
μπαρ της εποχής, το «Παν». Το κτίριο υπάρχει και σήμερα, στην οδό
Ακαδημίας 4, μια μεσοπολεμική καλοφτιαγμένη πολυκατοικία, δίπλα από την
είσοδο της γαλλικής πρεσβείας. Στα κατοχικά χρόνια στο μπαρ σύχναζαν, ως
επί το πλείστον, Γερμανοί αξιωματικοί και σκοτεινοί μαυραγορίτες. Ήταν
οι μόνοι που είχαν τη διάθεση και το χρήμα για να πιουν ένα πανάκριβο
προπολεμικό κονιάκ ή να γευθούν δυσεύρετα σνακς.
Για τη Μελίνα ήταν το δεύτερο σπίτι της κυριολεκτικά, για έναν
επιπρόσθετο λόγο: στον τέταρτο όροφο της πολυκατοικίας ήταν η πολυτελής
κατοικία του συζύγου της, του Πάνου Χαροκόπου. Κατέβαιναν σχεδόν
καθημερινά, λοιπόν, για τα ποτά τους.
Στα σκαμνιά μπροστά από τη μπάρα κάθονται δύο άνδρες και όρθια ανάμεσά
τους μια νεαρή ψηλή εντυπωσιακή γυναίκα. Και οι τρεις αποτελούν ένα
ιψενικό τρίγωνο, όπως άλλωστε γνωρίζει όλο το Κολωνάκι αρκούντως
σκανδαλισμένο. Οι δύο άνδρες είναι φίλοι και «κολλητοί», χωρίς να έχουν
τίποτε το κοινό – πλην της ίδιας γυναίκας. Για κάποιους πιο
ευφάνταστους, το ιψενικό τρίγωνο δεν έχει γωνία αιχμής τη γυναίκα, αλλά
τον κοινό εραστή.
Η γυναίκα είναι βέβαια η εικοσάχρονη τότε Μελίνα Μερκούρη και οι δύο
άνδρες είναι ο σύζυγός της Πάνος Χαροκόπος και ο μεγαλομαυραγορίτης
Αλέξης (Φειδίας) Γιαδικιάρογλου. Ο Χαροκόπος, γόνος παλιάς μεγαλοαστικής
οικογένειας με σπουδές στην προπολεμική Αγγλία, είναι ο κλασικός τύπος
του βαριεστημένου πάμπλουτου που δεν εργάζεται ποτέ, αλλά όλα τα έχει
αφειδώς διαθέσιμα, λίρες, γυναίκες και άντρες. Ο Γιαδικιάρογλου,
ελάχιστα χρόνια μεγαλύτερος από τη Μελίνα, είναι ένας ασύδοτος τύπος του
υποκόσμου, ο οποίος αγοράζει σε εξευτελιστικές τιμές βιομηχανίες,
τιμαλφή και ακίνητα αντί πινακίου φακής, εκβιάζει τους πάντες, κλέβει
ακόμη και τους Γερμανούς, είναι ιδιοκτήτης χαρτοπαικτικών λεσχών και δεν
υπάρχει κατοχική βρομιά και κομπίνα στην οποία να μην είναι
ανακατεμένος. Κυκλοφορεί πάντοτε με σωματοφύλακες και πολυτελές
αυτοκίνητο, συχνά μεθυσμένος και οπωσδήποτε με πιστόλι στην τσέπη.
Την εποχή αυτή, αυτοί είναι οι δύο άνδρες στη ζωή της Μελίνας, η οποία
ονειρεύεται να γίνει μεγάλη ηθοποιός και να σπαρταράει το κοινό στα
πόδια της. Οι τρεις τους, δηλαδή η Μελίνα, ο σύζυγος και ο εραστής
πίνουν ήσυχα, με το ανάλογο ύφος σνομπ και παρακμής, όταν δύο νεαροί
μπαίνουν στο μπαρ. Μόλις εκείνη τους βλέπει, εξοργίζεται και φωνάζει
δυνατά, παρουσία Γερμανών και συνεργατών τους:
–Είναι κομμουνιστές! Πιάστε τους!
Οι δύο νεαροί αιφνιδιάζονται και πριν προλάβουν Γερμανοί και εντόπιοι
πιστολάδες να τους πιάσουν, βγαίνουν τρέχοντας από το μπαρ και
εξαφανίζονται. Και οι δύο ήταν αθλητές άλλωστε και τελικά δεν τους
πρόφτασαν. Γλύτωσαν έτσι από την κατάδοση της Μελίνας, που την ώρα
εκείνη δεν σήμαινε τίποτε λιγότερο από θάνατο…
Ο ένας τουλάχιστον από τους δύο τότε νεαρούς αντιστασιακούς, που είχαν
την απρονοησία να πέσουν στη Μελίνα, καθώς μπήκαν στο μπαρ για να
γλυτώσουν κυνηγημένοι από άλλους Γερμανούς που τους είχαν θεωρήσει
ύποπτους, σήμερα βρίσκεται στη ζωή. Όμως την ακρίβεια των όσων
προαναφέρθηκαν μπορούν να βεβαιώσουν μία δημοσιογράφος και μία ηθοποιός,
η Φρίντα Μπιούμπι και η Άννα Συνοδινού. Η πρώτη έχει ασχοληθεί στο
σύνολό της με τη Μελίνα, καθώς μάλιστα με πολύ μόχθο έχει συνθέσει τη
βιογραφία της. Και έχει πολλές αποκαλυπτικές πληροφορίες για την
«αντιστασιακή» της δράση επί Κατοχής.
Του Χριστοφόρου Πετρίτη
Πηγή: historia-hellas.blogspot.gr ΤΟ ΕΙΔΑΜΕ ΕΔΩ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου