Μεταξύ μύθου και πραγματικότητας
‘‘Ο Ηρακλής παρέδωσε τη βασιλεία των Ιβήρων στους αρίστους μεταξύ των εγχώριων και αυτός πήρε το στρατό του και πέρασε στην Κελτική, όπου διέτρεξε όλη την χώρα και κατέλυσε τις παρανομίες και τις ξενοκτονίες που συνήθιζαν σ’ αυτά τα μέρη. Κι όπως μεγάλο πλήθος ανθρώπων από κάθε φυλή κατατάσσονταν στο στρατό του εκουσίως, έκτισε μια μεγάλη πόλη που ονομάστηκε Αλησία, απ’ την περιπλάνηση "αλη" κατά την εκστρατεία. Και με τους κατοίκους αυτής της πόλεως ανέμιξε και πολλούς ντόπιους. Και επειδή αυτοί τελικά επλειοψήφισαν κατάντησε όλος ο πληθυσμός να εκβαρβαρισθή. Οι Κέλτοι μέχρι σήμερα τιμούν αυτήν την πόλη, γιατί είναι η εστία και η μητρόπολη όλης της Κελτικής’’(Διόδωρος Σικελιώτης).
Ο Ηρακλής συνεχίζοντας την περιπετειώδη πορεία του μέσα στην ιστορία, διέσχισε ολόκληρη την Ιβηρική χερσόνησο και έφθασε εώς την Κελτική (Γαλλία). Στην περιοχή του Ροδανού Ποταμού έδωσε σκληρή μάχη με τους αυτόχθονες ‘‘καταλύσας τας παρανομίας και τας ξενοκτησίας και επιβαλών νόμους’’ (Διόδ. Δ, Στράβ. Γ και Δ).
Σ’ αυτήν την σύγκρουση ο μακρινός πρόγονος μας τραυματίσθηκε, αλλά τελικά νίκησε με τη βοήθεια του Δία, που έριξε βροχή λίθων στους εχθρούς τους. Στην πεδιαδά Κραού, ανάμεσα στην Μασσαλία και στο Ροδανό υπάρχουν σήμερα σωροί λίθων καθώς και μεγαλιθικά μνημεία...
Οι πρώτοι Έλληνες που φτάσανε στη Γαλλία
Ταξιδεύοντας μέσα στην σκοτεινή και ομιχλώδη ατραπό του παρελθόντος χρόνου, εκεί που ο μύθος γίνεται ένα με την πραγματικότητα, φθάνουμε στην αρχαία Γαλατία. Όνομα που οφείλεται στον ομώνυμο γιο του Ηρακλή, ο οποίος εκπολίτισε τη χώρα, και στην κόρη ενός τοπικού βασιλιά.
Ο Στράβων αποκαλεί την Γαλατία Γαλλοκραικία εξ αιτίας των πολλών Ελλήνων εποίκων καθώς και της πολιτιστικής επίδρασης που είχαν στους τοπικούς πληθυσμούς. Κάτι που αδιάψευστα μαρτυρούν και τα αμέτρητα αρχαία ελληνικά ευρήματα που έχουν ανακαλυφθεί στην σημερινή Γαλλία. Το όνομα της το κληρονόμησε από τον Γάλλο, τον πρώτο ιερέα της Φρυγίας Κυβέλης.
Ευρήματα βεβαιώνουν πως Έλληνες φτάσανε στην Νότια Γαλλία από τη Β’ ήδη χιλιετία π.Χ. Αυτά ανήκουν στο Μυκηναϊκό πολιτισμό ο οποίος διήρκεσε από το 1600 έως το 1100 π.Χ.
Η παράδοση αναφέρει ότι οι κάτοικοι της Ρόδου αποίκισαν την περιοχή κτίζοντας την αποικία Ρόδον στις ακτές της Γαλατίας και Ρόδα στις ισπανικές ακτές. Είναι πιθανόν πως η αποικία των Ροδίων είναι αυτή που έδωσε το όνομα της στον ποταμό Ροδανό. Η πρώτη ελληνική εγκατάσταση έγινε στο Σαιν Μπλαιζ στις εκβολές του Ροδανού, προς το τέλος του 6ου αιώνα π.Χ. Πρόσφατες ανασκαφές έφεραν εκεί στο φως αττικά και κορινθιακά αγγεία.
Μασσαλία - Η θαλασσοκράτειρα και εκπολιτίστρια μητρόπολη
Οι αρχαιoλόγοι πιστεύουν πως οι Φωκαείς (αποικία Ελλήνων στην Φώκαια της Μικράς Ασίας που ιδρύθηκε από τους Αθηναίους γύρω στο 800 π.Χ.) αποίκισαν τη Δυτική Μεσόγειο, γιατί είχαν τα πιο τέλεια πλοία, τις πεντηκοτόρους. Η Μασσαλία κτίστηκε, όταν δεν υπήρχε πια άλλος τόπος προς εγκατάσταση στη Νότια Ιταλία και Σικελία. Τους Φωκαείς είλκυσε το κλίμα, η μορφολογία του εδάφους και ευφορία του τόπου που έμοιαζε με Ελλάδα. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, μετά την κατάκτηση της Ιωνίας από τους Πέρσες το 546 π.Χ, οι Φωκαείς που ήξεραν πολύ καλά τη θαλάσσια τέχνη μπήκαν στο πλοία και έριξαν πυρακτωμένο σίδερο στη θάλασσα λέγοντας πως δεν θα ξαναγυρίσουν στην πατρίδα τους, εκτός αν το σίδερο ανέβαινε στην επιφάνεια.
Η Μασσαλία ιδρύθηκε περί το 600 π.Χ. και στην ίδρυση της αναφέρονται οι ιστορικοί Πλούταρχος, Αθηναίος και Στράβων. Ο πληθυσμός της υπολογίζεται σε 50,000 κατοίκους στην περίοδο της λαμπρής ακμής της (5ος και 4ος αιώνας π.Χ.)
Η Μασσαλία γνώρισε μεγάλη ακμή ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ. που συνεχίστηκε έως την Ρωμαιοκρατία και οφειλόταν στην επίκαιρη θέση της. Η ευημερία της Μασσαλίας αυξήθηκε τόσο ώστε ίδρυσε άλλες αποικίες στη Γαλλία και στην Ισπανία, καθιστώντας την ανεξάρτητη, όχι μόνο από την μητροπολιτική Ελλάδα, αλλά και από τη Ρώμη για 5 ½ αιώνες, πράγμα σπάνιο για τις ελληνικές πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας, οι οποίες από τα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ άρχισαν να υποτάσσονται στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία.
Η ανάπτυξή της βασίστηκε στο εμπόριο κυρίως μέσω του Ροδανού Ποταμού, καθώς και του Λίγηρα, Γαρούνα και Σηκουάνα. Τα προϊόντα της (ως επί το πλείστον μέταλλα, χρυσά κοσμήματα, λάδι και κρασί) διοχετεύονταν στο εσωτερικό δια των ποταμών αυτών και από εκεί στην Κεντρική Ευρώπη. Το εμπόριό της ήταν επίσης με την Ισπανία και την μητροπολιτική Ελλάδα. Το κρασί της Μασσαλίας ήταν φημισμένο και θεωρούνταν το ποτό των πλουσίων. Αρχαιολογικά ευρήματα βρέθηκαν εώς την Ελβετία, τη Γερμανία και τις Σκανδιναβικές χώρες. Τα νομίσματα που είχαν κοπεί από τους Μασσαλιώτες ήταν τα πρώτα που κυκλοφόρησαν σε ολόκληρο το δυτικό κόσμο.Η Μασσαλία υπήρξε μεγάλος ναυτικός και εμπορικός παράγων στη Δυτική Μεσόγειο και σε ολόκληρη τη Δυτική Ευρώπη. Είχε ναυπηγεία και μεγάλο ναύσταθμο, στον οποίο αγκυροβολούσαν πολλά πλοία.
Κατά την Ρωμαϊκή εποχή οι Ρωμαίοι συμμάχησαν με την Μασσαλία εναντίον των βαρβάρων, κυρίως Καρχηδονίων, που αποτελούσαν τον μεγαλύτερο εχθρό αμφοτέρων. Στον πόλεμο μεταξύ του Καίσαρα και του Πομπήιου οι Μασσαλιώτες είχαν την ατυχία να συμπαραταχθούν με τον Πομπήιο, που ηττήθηκε. Ο Καίσαρας ύστερα από εξάμηνη πολιορκία κυρίευσε την πόλη το 49 π.Χ. που σήμανε και το τέλος της λαμπρής ανάπτυξής της. Αν και δεν την κατέστρεψε σε ένδειξη σεβασμού για την ιστορία της, αφαιρέθηκαν οι θησαυροί και όλες οι κτήσεις της (εκτός της Νίκαιας) και ουσιαστικά προσαρτήθηκε στο Ρωμαϊκό κράτος. Παρόλο αυτά, για πολλά χρόνια θα συνεχίσει να αποτελεί μια πλούσια εμπορική πόλη με φημισμένες ελληνικές σχολές ιατρικής, φιλοσοφίας και άλλων επιστημών, στις οποίες φοιτούσαν πολλοί Ρωμαίοι αλλά και Γαλάτες πλέον.
Η Μασσαλία ήταν η πιό αξιόλογη αποικία του δυτικού ελληνισμού κόσμου λόγω της οικονομικής της ακμής. Μαζί με τη Ρώμη και τις Συρακούσες αποτελούσαν τις τρείς κυρίαρχες πόλεις εκείνης της εποχής.
Πυθέας και Ευθυμένης
Οι Μασσαλιώτες έχοντας πια εδραιωθεί στη Γαλλία κυριάρχησαν και στα νότια παράλια της Ιβηρικής Χερσονήσου, όπου ίδρυσαν αποικίες φτάνοντας έως τις Ηράκλειες Στήλες (σημερινό Γιβραλτάρ). Αναπόφευκτα ήρθε η πρόκληση της εξερεύνησης νέων θαλάσσιων δρόμων προς Βορρά και Νότο. Οργάνωσαν έτσι δύο επιστημονικές αποστολές που σκοπό είχαν πρωτίστως την προώθηση του εμπορίου. Η πρώτη ήταν αυτή του Ευθυμένη προς τις δυτικές ακτές της Αφρικής. Η άλλη για την εξερεύνηση των δυτικών και βορείων ακτών της Ευρώπης από τον Πυθέα, ο οποίος υποστηρίζεται ότι χρηματοδοτήθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο που την ίδια εποχή συνέτριβε τους Πέρσες στην Ασία. Ο μεγάλος στρατηλάτης σκόπευε μελλοντικά να στρέψει τις στρατιές του προς τη Δύση και για αυτό χρειαζόταν πληροφορίες για τις χώρες τους.
Οι επιστημονικές αποστολές του Ευθυμένη (348-343 π.Χ., αν και άλλοι μελετητές τον τοποθετούν στον 6ο ή 5ο αιώνα π.Χ.) και του Πυθέα (320-330 π.Χ.) υπήρξαν τεράστια για την εποχή κατόρθωμα. Ο Πυθέας διέπλευσε τη θάλασσα μεταξύ Βρετανίας και Ιρλανδίας και έφτασε εώς τη Θούλη (σχετική αναφορά γίνεται από τον Διονύσιο τον Περιηγητή) , ίσως στην σημερινή Ισλανδία Έπειτα περιέπλευσε τη Βαλτική Θάλασσα. Συνέγραψε το έργο με τίτλο ‘‘Τα περί Ωκεανού’’. Δυστυχώς ελάχιστα μόνο αποσπάσματα σώζονται σήμερα. Κατά τον ιστορικό Πολύβιο ο Πυθέας επισκέφθηκε τη Βρετανία και υπολόγισε την περίμετρό της.
Ο Ευθυμένης έπλευσε στη Συνεγάλη και περιέγραψε ζώα που για πρώτη φορά έβλεπαν Έλληνες, όπως ιπποπόταμους και κροκόδειλους. Δυστυχώς το έργο του (‘‘Περίπλους της έξω θάλασσης’’) χάθηκε. Πέρα από την ανακάλυψη των νέων εμπορικών οδών, τα ταξίδια αυτά συνέβαλαν τα μέγιστα στην ανάπτυξη των επιστημών της γεωγραφίας, της αστρονομίας και των μαθηματικών. Επιβεβαιώνοντας το κατά τον Ηρόδοτον σκoπό που οι Έλληνες ταξιδεύουν ‘‘κατ’ εμπορίαν και θεωρίαν’’.
Οι κυριότερες αποικίες πέραν της Μασσαλίας
Από το 480 έως το 350 π.Χ. η Νότια Γαλλία κατακλύσθηκε από ελληνικές αποικίες που ιδρύθηκαν από τη Μασσαλία.
Οι αποικίες της Μασσαλίας επεκτείνονταν κατά μήκος των ακτών της Γαλλίας και Ισπανίας, καθώς και των νησιών τους. Στην πρώτη οι σημαντικότερες ήταν οι ναυτικοί σταθμοί των Στοιχάδων Νήσων και οι πόλεις-δορυφόροι Αντίπολη, Νίκαια και ο Μόνοικος, καλύπτοντας μια παραθαλάσσια ακτίνα 300 χλμ.
Η ίδρυση της Αντίπολης (Αντίμπ) έγινε το 400 π.Χ. και λόγω της εξαιρετικής της θέσης ως φυσικό λιμάνι σε βραχώδες ακρωτήριο γνώρισε σπουδαία ακμή. Το όνομά της το όφειλε στο ότι κτίστηκε έναντι (αντί) της Νίκαιας. Επί Ρωμαϊκών χρόνων ήταν η πρώτη πόλη που της παραχωρήθηκε ο τίτλος της Jus Italicum και Μunicipium (αυτονόμου πολιτείας). Οι Μασσαλιώτες έκτισαν την πόλη για την προστασία από τους βαρβάρους της ενδοχώρας και για τον έλεγχο της θάλασσας από τους πειρατές.
Η Νίκαια ιδρύθηκε σε ανάμνηση της ελληνικής νίκης επί των Λυγίων για την κυριαρχία στην ευρύτερη περιοχή το 350 π.Χ. Η πόλη αναπτύχθηκε λόγω του εμπορίου και ως σταθμός ναυτιλίας. Σημαίνει η πόλη εμπνεόυσα νίκη.
Οι Έλληνες της Μασσαλίας πρωτοέκτισαν πάνω στον βράχο του Μονακό το ναό του Ἡρακλη Μόνοικου, δηλαδή το μόνου λατρευόμενου θεού μέσα στο ναό, σε αντίθεση με άλλους ναούς της εποχής που ήταν αφιερωμένοι σε περισσότερους θεούς. Σύμφωνα με την παράδοση (Διόδωρος Σικελιώτης) εδώ σταμάτησε ο Ηρακλής όταν κατευθυνόταν προς την Ισπανία αρνούμενος τους παλιούς θεούς. Κατά μία άλλη εκδοχή ο Μόνοικος (Μονακό) χρωστάει το όνομά του στις ελληνικές λέξεις μόνος και οίκος, κάνοντας αναφορά στους κάτοικους αυτής ακριβώς της κοντινής περιοχής της Λιγουρίας, ως εκείνους που ζούσαν μόνοι τους, ξέχωρα από τους υπολοίπους.
Το Μονακό υπήρξε το όριο προς της ανατολάς επέκτασης των Φωκαίων Μασσαλιωτών. Με τη Νίκαια και την Αντίπολη αποτελούσε την ‘‘κατά των βαρβάρων επιτειχίσματα’’. Υπάρχουν ενδείξεις πως ιδρύθηκε από τον 6ο αιώνα π.Χ.
Σημαντική πόλη ήταν επίσης η Αλαλία στην Κορσική που γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη μεταξύ 560 και 370 π.Χ.
Για την προστασία των αποικιών, που οι περισσότερες ήταν αυτόνομες άλλα είχαν απόλυτη ανάγκη την βοήθεια του μητροπολιτικού στόλου της Μασσαλίας, δημιουργήθηκαν μικρές βάσεις στα νησιά και ακταιωροί, οι οποίες και ειδοποιούσαν τις πόλεις για την εμφάνιση εχθρικών πλοίων. Αυτές με τη σειρά τους ενημέρωναν το κεντρικό ναύσταθμο για άμεση κινητοποίηση.
Η ειδοποίηση γινόταν τη νύχτα με πυρσούς και φρυκτωρίες και την ημέρα με καπνούς και χρωματιστά υφάσματα (για τις κοντινές αποστάσεις) που είτε σηκώνονταν είτε ανέμιζαν. Μέσω της θαυμαστής οργάνωσης και του συστήματος εγκαίρου προειδοποίησης είχε δημιουργηθεί ένα ενιαίο αμυντικό δόγμα των μασσαλιώτικων αποικιών που επέτρεψαν στην μητροπολιτική Μασσαλία να κυριαρχήσει στη θάλασσα, διαπρέποντας σε όλη την Δυτική Ευρώπη.
Το μασσαλιώτικο κράτος περιελάμβανε τους περισσότερους από τους 100,000 συνολικά Έλληνες της Απώτατης Δύσης και έχοντας υπό τον άμεσο έλεγχό τους μία έκταση περίπου 3,000-4,000 τ.χλμ. η πολιτική του επιρροή εκτεινόταν σε άλλα 8,000-9,000 τ.χλμ. εδαφών των ιθαγενών.
Η ευεργετική επίδραση που άσκησαν στους λαούς
Κατά το Ρωμαίο Ιουστίνο οι Γαλάτες έμαθαν από τους Έλληνες τον πολιτισμένο τρόπο ζώης και εγκατέλειψαν τα βαρβαρικά τους έθιμα. Διδάχθηκαν επίσης την καλλιέργεια της ελιάς και του αμπελιού, να κτίζουν σπίτια και πόλεις και να τις τειχίζουν κατά το ελληνικό πρότυπο. Ακόμη από τους Έλληνες έμαθαν τους νόμους, την κοπή των νομισμάτων, το αλφάβητο και τον ελληνικό τρόπο ζωής γενικότερα. Οι Γαλάτες επηρεάστηκαν από τους Έλληνες και στην κοινωνική καθώς και στην πολιτική τους οργάνωση. Ο Γαλάτης Τρώγος Πόμπηιος ανέφερε χαρακτηριστικά για την μεγάλη επιρροή των Ελλήνων ‘‘Ως να μην είχαν πάει Έλληνες στην Γαλατία, αλλά οι Γαλάτες στην Ελλάδα’’. Τα πρόσφατα ευρήματα στην περιοχή καταδεικνύουν το μεγάλο βαθμό εξελληνισμού των Γαλατών. Οι σχέσεις μεταξύ ντόπιων, κυρίως Γαλατών και Λιγούριων, και Ελλήνων υπήρξαν φιλικές. Οι Έλληνες ενδιαφερόντουσαν για το εμπόριο, τις τέχνες και τα γράμματα και όχι την κατάκτηση περιοχών και υποδούλωση λαών στην ενδοχώρα.
Κορσική και Παρίσι - Δύο από τα πολλά ελληνικά ονόματα
Όπως αναφέρει ο Στράβων, ‘‘κόρσα’’ σημαίνει κορυφές και από ό,τι συμπεραίνει εύκολα κανείς, το όνομα Κορσική προέρχεται από την Κορυφή-Κορφική-Κορσική. Κατά μια άλλη άποψη, το νησί οφείλει το όνομα του και πάλι σε Έλληνες από τον αρχαίο βασιλιά του νησιού Κύρνο. Ο Κύρνος ήταν γιός του Ηρακλή και έτσι έδωσε στο νησί το όνομά του. Η Κορσική είναι η αρχαία Κύρνος.
‘‘Εις μεταγενέστερους δε χρόνους, άλλοι λεμβάρχοι πάλιν, πεζεύσαντες μέχρι της Χρυσής Κλιτύος (Cote d’ or), παρέπλευσαν τον κείθεν πηγάζοντα νέον μεγάλον ποταμόν και έφθασαν μέχρι της νήσου των Παρισιών (Cite) ένθα εγκαταστάθησαν. Την νησίδα αυτήν όνομασαν Παρίσον, ως απέχουσαν από τας όχθας κατ’ ίσα περίπου διαστήματα. Συνενώσαντες δ’ αυτήν ξύλινων γεφυρών μετά των ένθεν κακείθεν τόπων, την κατέστησαν αγοράν τακτικήν των αντίπερα κατοίκων, αποκαλούντες αυτούς Παρίσιους (Parisii), καθ’ό μεταβαίνοντας και οιονεί ανήκοντας εις την Πάρισον νήσον...’’
Ο ποταμός που περικυκλώνει το νησί (Cite) των Παρισίων ονομάσθηκε Σηκουάνας:ο σηκ(ούς) ο κύκλω ανάσ(σων), προστατεύων. Στο νησί αυτό είχαν αναγείρει σηκούς (ιερά) για ήρωες και ημίθεους.
Αρχαίες ελληνικές πόλεις στην περιοχή που υπάρχουν και σήμερα
Aγάθη (Agde), Αίγιθνα (Cannes), Αθηνόπολις (Saint Tropez), Αντίπολη (Antibes), Αυενιών (Avignon), Ιερόπολις (Hyeres), Ηράκλεια (Cavalier ή Frejus), Θηλίνη (Arles), Κιθαρίστα (La Ciotat), Μασσαλία (Marseilles), Μόνοικος (Monaco), Ροδανουσία (Saint Gilles ή Trinquetaille) Ρόδο (Saint Blaise du Buis), Νίκαια (Nice), Νιμ (Nîmes), Ολβία (Saint Pierre d' Almanarre ή Cannes), Στοιχάδες Nήσοι (Hyeres Island), Ταυρόεις (Le Brusc) και Ταυροέντον (Saint Cyr Sur Mer)
Μνημεία
- Agde (Αγάθη)
Στην περιοχή του Λουγκενσόκ-Ρουσιγίον (Γαλλικά μεσογειακά Πυρηναία) βρίσκεται η αρχαία πόλη της Αγάθης όπου ανακαλύφθηκε χάλκινο άγαλμα ύψους 1,40μ εκπληκτικής τέχνης.'' Ό Έφηβος της Αγάθης’’ ή ο ''Έλληνας Έφηβος'', όπως ονομάστηκε τα άγαλμα το οποίο ανήκει στον 4ο αιώνα π.Χ. προβάλει με εκπληκτική εκφραστικότητα το ιδανικό των αρχαίων Ελλήνων του καλού και του αγαθού.
- Arles (Θηλίνη)
Το αρχαίο αμφιθέατρο 20,000 θέσεων, που αποτελεί το μεγαλύτερο του είδους του στη Γαλλία, είναι ένας ασυνήθιστος συνδυασμός κορινθιακού και δωρικού ρυθμού
- Avignon (Αυενιών)
Στην πόλη αυτή βρίσκεται το Μουσείο Κάλβε με δύο αίθουσες γεμάτες από ελληνικές αρχαιότητες. Ξεχωρίζουν το γλυπτό με τις τρεις Μούσες, το άγαλμα της Αθηνάς και το άγαλμα του Απόλλωνα Σαυροκτόνου που είναι αρχαίο αντίγραφο του έργου του Πραξιτέλη
- Marseilles (Μασσαλία)
‘‘Αρχαία πόλη χωρίς αρχαιότητες’’. Έτσι ονομαζόταν η Μασσαλία μέχρι το 1967. Οι ανασκαφές που έγιναν την χρονιά εκείνη για την ανέγερση εμπορικού κέντρου έφεραν στο φως μνημεία που επιβεβαίωσαν την ελληνική της προέλευση. Βρέθηκαν τάφοι, τμήματα του αρχαίου τοίχους, πύλη με δύο πύργους, αποθήκες του αρχαίου λιμανιού, μεγάλο πηγάδι και μεγάλη δεξαμενή γλυκού νερού για την ύδρευση των πλοίων και αρχαία προβλήτα. Το 1974 σε παρακείμενο χώρο βρέθηκε σε καλή κατάσταση πλοίο 300 τόνων του 3 αιώνα π.Χ. Στο Μusee d' Histoire de Marseille ((Μουσείο Ιστορίας της Μασσαλίας) και στο Jardin de Vestiges (Πάρκο Ελληνικών Μνημείων) εκτίθενται τα σπουδαιότερα ευρήματα που μαρτυρούν την ακμάζουσα ελληνική παρουσία
- Nice (Νίκαια)
Ο αρχαιολογικό χώρος του Cimiez όπου υπάρχει και το ομώνυμο μουσείο, περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, οχυρό του 4ου αιώνα π.Χ.
- Nîmes (Νιμ)
Διασώζεται ο Ναός της Αρτέμιδας (προστάτιδα των ελληνικών αποικιών της Νότιας Γαλλίας) κορινθιακού ρυθμού, η Αφροδίτη της Νιμ και το μαρμάρινο άγαλμα του Απόλλωνα
- Saint Pierre d' Almanarre (Ολβία)
Ολόκληρος αρχαιολογικός χώρος με οικίες, καταστήματα και οχυρωματικός περίβολος μαρτυρεί την λαμπρή ελληνική παρουσία
- Saint Rémy de Provence
Εκεί βρίσκεται η αρχαία Glanum ή Γλάνο, εξελληνισμένη πόλη ντόπιων, όπου έχει ανασκαφεί μια θαυμάσια ελληνική πολιτεία. Στο μουσείο φυλάσσονται σημαντικά εκθέματα. Ανάμεσα σε αυτά, τα κεφάλια αγαλμάτων του Ερμή, του Απόλλωνα, του Δία και του Πανός
Από το παρελθόν στο παρόν - Τι έχει παραμείνει ζωντανό σήμερα
Οι πόλεις που ιδρύθηκαν από τους προγόνους μας και το πλήθος των αρχαιοελληνικών μνημείων δεν αποτελούν τις μοναδικές μαρτυρίες στις μέρες μας για την επιρροή του ελληνικού πολιτισμού.
Οι κάτοικοι της Νότιας Γαλλίας, οι επίσημοι φορείς και το γαλλικό κράτος αναγνωρίζουν τη σημασία που ο ελληνισμός είχε στην περιοχή, αφού οι Έλληνες δεν ήρθαν για να κατακτήσουν, αλλά για να εκπολιτίσουν.
Ιδιαίτερα στην Μασσαλία δηλώνουν με υπερηφάνεια την καταγωγή τους. Στις τάξεις του δημοτικού διδάσκονται πως η Μασσαλία ιδρύθηκε από Έλληνες. Στις παλαιότερες γενιές τα παιδιά μπαίνοντας στην τάξη τραγουδάγανε τον ύμνο της Προβηγκίας, που αναφέρεται στις ομορφιές της περιοχής, περιλαμβάνοντας το στίχο ‘‘Toulon la Guerrière et Marseille, la Grecque’’ (‘‘Οι πολεμιστές από την Τουλόν και οι Έλληνες από τη Μασσαλία’’).
Στην είσοδο του λιμένα της υπάρχει ογκώδης μεταλλική πλάκα τοποθετημένη από τον Δήμο των Μασσαλιωτών, στην οποία αναγράφεται ‘‘Εδώ περί το 600 π.Χ. αποβιβάστηκαν Έλληνες ναυτικοί από τη Φωκαία της Μ. Ασίας. Ίδρυσαν τη Μασσαλία, απ’ όπου έλαμψε στη Δύση ο πολιτισμός’’.
Η πόλη είναι γεμάτη ελληνικές ονομασίες από τους δρόμους και τα καταστήματα μέχρι τις εταιρίες. Χρησιμοποιείται η λέξη Phoceen-Phoceenne (Φωκιανός-Φωκιανή). Επιχειρήσεις ονομάζονται φωκιανές και όχι μασσαλιώτικες. Ακόμη και λέξεις αρχαιολληνικές επιβιώνουν π.χ. νέφο που έτσι ονομάζουν οι Μασσαλιώτες το σύννεφο. Στο χωρίο Κωλιάς, έξω από την Μασσαλία, επιβιώνουν 15 αρχαιοελληνικές λέξεις. Η αγάπη των Μασσαλιωτών για την Ελλάδα είναι τέτοια που το 1914 όταν ή πόλη που οι νεώτεροι Φωκαείς έμεναν καταστράφηκε από τους Τούρκους, μάζεψαν σε λίγες μόνο μέρες 10,000 γαλλικά φράγκα για να βοηθήσουν τους Έλληνες.
Ακόμη και σήμερα δεν χάνουν την ευκαιρία να θυμούνται από πού προέρχονται. Χαρακτηριστικά στην επέτειο για τα 2,600 χρόνια από την ίδρυση της Μασσαλίας που γιορτάστηκε πρίν από μερικά χρόνια δεν επέτρεψαν σε τουρκικό πλοίο να προσεγγίσει το παλιό λιμάνι της Μασσαλίας ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την προσπάθεια πλαστογράφησης της ιστορίας που κάνανε οι Τούρκοι.Σε αγώνες ποδοσφαίρου οι φανατικοί οπαδοί της τοπικής ομάδας, ουκ ολίγες φορές έχουν εκδηλώσει με εντυπωσιακό τρόπο την αγάπη για τους προγόνους τους, σχηματίζοντας την ελληνική σημαία και αναρτώντας πανό που γράφει ‘‘Ne Renions Pas Origine de Notre Ville!’’, που σημαίνει ‘‘ Εμείς δεν αρνούμαστε την καταγωγή μας!’’
Στη Νίκαια υπάρχει ένας βραχώδες λόφος όπου σώζεται ο πύργος που πρωτοκτίστηκε η αρχαία ελληνική Νίκαια. Έως σήμερα ο λόφος ονομάζεται με το ελληνικό Ακρόπολις. ‘‘Ακρόπολις’’ ονομάζεται και το υπερσύγχρονο κέντρο συνεδρίων της Νίκαιας.
Το Πριγκιπάτο του Μονακό επιβεβαιώνοντας την παράδοση για το πέρασμα του Ηρακλή και το ναό που υπήρχε αφιερωμένος μοναδικά σε αυτόν, ονομάζει τον κύριο λιμένα του Μονακό Port Hercules (Λιμάνι του Ηρακλή), ενώ 12 τοιχογραφίες με τους άθλους του κοσμούν τον προαύλιο χώρο του πριγκιπικού παλατιού.
Στο Μπωλιέ σουρ Μέρ, μεταξύ Νίκαιας και Μονακό, υπάρχει η Βίλα Κέρυλος όπου κτίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα. Αποτελεί πιστό αντίγραφο αρχαίας ελληνικής κατοικίας των κλασσικών χρόνων και λειτουργεί ως μουσείο.
Το ελληνικό χρωμόσωμα δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει σε όλο το Νότο της Γαλλίας. Η επιβλητική παρουσία και η μακροχρόνια επίδραση των Ελλήνων επιβεβαιώνεται με δύο πρόσφατες επιστημονικές έρευνες. Η πρώτη έγινε από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϋ (Τμήμα Ανθρωπολογίας) και η δεύτερη από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης (Τμήμα Βιολογίας).
Παίρνοντας γενετικό υλικό από άτομα που η καταγωγή τους είναι η Ιωνική πόλη Φωκαία και συγκρίνοντας το με το αντίστοιχο των κατοίκων της Ηπειρωτικής Ελλάδας, της Προβηγκίας (Νότια Γαλλία) και Κορσικής, διαπιστώθηκε ότι σε μεγάλο ποσοστό υπάρχει το ίδιο DNA. Η στατιστική ανάλυση εκτίμησης έδειξε ότι τουλάχιστον το 10% των κατοίκων της Νότιας Γαλλίας σήμερα έχουν ελληνική καταγωγή.
Η σύγκριση αυτή αποτελεί αδιαμφισβήτητη απόδειξη και στην γενετική συμβολή και διείσδυση του ελληνικού αποικισμού στο σημερινό δημογραφικό πρότυπο της Νότιας Γαλλίας και Κορσικής.
Πέτρος Τασιός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου