Διεθνείς
διαστάσεις παίρνει η επιστημονική ανακάλυψη για την καταγωγή των
Μινωιτών και την ευθεία σχέση τους με την Ευρώπη αλλά και τους Κρητικούς
του σήμερα, με κορωνίδα το Οροπέδιο Λασιθίου. Όλα τα μεγάλα δίκτυα
ενημέρωσης φιλοξενούν τη δημοσίευση της έρευνας στο κορυφαίο ανά τον
κόσμο επιστημονικό περιοδικό «Nature», που η "Νέα Κρήτη" ήταν ένα από τα
λίγα μέσα στην Ελλάδα που χθες παρουσίασε εκτενώς.
Του Γιώργου Σαχίνη
Η είδηση πως ο πρώτος μεγάλος πολιτισμός της Ευρώπης ήταν ο
Μινωικός είναι πλέον όχι μόνο αρχαιολογική ένδειξη αλλά και
επιστημονική. Αυτό που γνωρίζαμε ως αρχαιολογικό «ευαγγέλιο»
αποδεικνύεται πλέον και από τη γενετική, που βάζει τέλος στις συζητήσεις
για την καταγωγή των αρχαίων Κρητικών, τελεσιδικώντας ότι όχι απλά ήταν
Ευρωπαίοι αλλά οι απόγονοί τους ζουν ακόμη ανάμεσά μας.
Παγκόσμιο ενδιαφέρον
Οι αναλύσεις σε οστά Μινωιτών δεν αφήνουν την παραμικρή αμφιβολία
ότι οι αρχαίοι κάτοικοι του νησιού μας ήταν απόγονοι νεολιθικών
ευρωπαϊκών πληθυσμών, οι οποίοι μάλιστα - και αυτό είναι το δεύτερο
εντυπωσιακό εύρημα της επιστημονικής μελέτης - βρίσκονται σε αδιατάρακτη
συνέχεια στους σημερινούς πληθυσμούς της δυτικής Ευρώπης και κυρίως και
με τους κατοίκους της περιοχής του Οροπεδίου Λασιθίου, άρα με την
πλειοψηφία των σημερινών κατοίκων της Κρήτης! Οι ερευνητές από τις ΗΠΑ
και την Ελλάδα ανέλυσαν σκελετικά υπολείμματα Μινωιτών από αρχαιολογικές
θέσεις της κεντρικής και νότιας Κρήτης με τη μέθοδο του μιτοχονδριακού
DNA, μια μέθοδο πολύ πιο εξειδικευμένη από τη μέθοδο του κυτταρικού DNA,
αποδεικνύοντας ότι οι κάτοικοι του νησιού μας την εποχή της μεγάλης
ακμής, εκείνης του Χαλκού, πριν από 5.000 χρόνια περίπου, προήλθαν από
πληθυσμούς που ζούσαν στο νησί 9.000 χρόνια πριν και έχουν συγκλονιστική
γενετική ομοιότητα με τους σημερινούς Ευρωπαίους. Αυτό, σύμφωνα με τον
κ. Σταματογιαννόπουλο, δε σημαίνει απλά ότι οι αρχαίοι Κρήτες ήταν
Ευρωπαίοι αλλά και το ότι τα ίδια φύλα μετανάστευσαν και σε μέρη της
γηραιάς ηπείρου.
Η μέθοδος που αποκάλυψε την καταγωγή
Χρησιμοποιώντας αυστηρά επιστημονικά τεκμήρια οι επιστήμονες έβαλαν
στο μικροσκόπιο τα οστά 37 Μινωιτών που επελέγησαν ανάμεσα σε εκείνα
που βρέθηκαν σε καλή κατάσταση διατήρησης στο Οροπέδιο του Λασιθίου και
εξέτασαν τα δείγματα σε δυο εργαστήρια με δυο διαφορετικές μεθόδους. Τα
αποτελέσματα απέκλεισαν την καταγωγή από τη βόρεια Αφρική, που είχε
εκφραστεί ως θεωρία με αφορμή τις σχέσεις μεταξύ του μινωικού και του
αιγυπτιακού πολιτισμού. Αντίθετα, απέδειξαν στενή σχέση με τους
νεολιθικούς και σύγχρονους ευρωπαϊκούς λαούς, κάτι που ερμηνεύεται ως το
αποτέλεσμα της μετανάστευσης νομάδων 9.000 χρόνια πριν στη γηραιά
ήπειρο και από εκεί στην Κρήτη. Σύμφωνα δε με τους επιστήμονες, ο
μινωικός πολιτισμός πιθανότατα αναπτύχθηκε από αυτόχθονες κρητικούς
πληθυσμούς κατά την εποχή του Χαλκού. Με μία τέτοια αποκάλυψη-«θησαυρό»
για τη χώρα και την Κρήτη, το ερώτημα είναι πώς αυτή θα μπορούσε να
αξιοποιηθεί, πολιτιστικά, τουριστικά και οικονομικά, όταν πλέον η βόλτα
των ξένων από όλο τον κόσμο θα μπορούσε να περιλαμβάνει και το Οροπέδιο
Λασιθίου, ως σημείο «γέννησης» των πρώτων Ευρωπαίων στη γη με πολιτισμό.
Η συνέντευξη του κορυφαίου γενετιστή
Ο κορυφαίος γενετιστής και επικεφαλής της ομάδας που έκανε την
επιστημονική αποκάλυψη, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της πολιτείας
Ουάσιγκτον στο Σιατλ, Γιώργος Σταματογιαννόπουλος, σε μία εξόχως
αποκαλυπτική του συνέντευξη στη "Νέα Κρήτη" και στο Ράδιο 9,84, όχι μόνο
δίνει άγνωστες πτυχές της έρευνας, αλλά αποκαλύπτει ότι σε δύο μήνες
έρχονται και νέα στοιχεία στο φως που αναγορεύουν την Κρήτη σε «γενετικό
διαμάντι» όσο αφορά τη συνέχεια των ελληνικών και ευρωπαϊκών φύλων,
επιστημονικά όπως διευκρινίζει, και όχι με όρους «πολιτικής ή φυλετικής
καθαρότητας».
Το αποκαλυπτικό ταξίδι στο χρόνο με οδηγό τη Γενετική
Κύριε Σταματογιαννόπουλε, επειδή δεν είστε ένα τυχαίο
πρόσωπο, δεν είστε απλά ο καθηγητής ενός Πανεπιστημίου στις Δυτικές
Ακτές των ΗΠΑ, αλλά ο Μανιάτης γενετιστής εκ των κορυφαίων του κόσμου: Η
ανακοίνωσή σας μέσα από το διεθνούς κύρους επιστημονικό περιοδικό
«ΝΑTURE» πόσο σημαντική είναι για το Οροπέδιο Λασιθίου, την Κρήτη και
την Ευρώπη, αφού καταρρίπτει και τη θεώρηση του Έβανς, ότι οι Μινωίτες
το πιθανότερο να είχαν έρθει από τη βόρεια Αίγυπτο;
«Κύριε Σαχίνη, όχι απλά είναι σημαντική, αλλά είναι και μη
αμφισβητήσιμη από την πλέον ισχυρά τεκμηριωμένη μέθοδο που ακολουθήσαμε.
Η ιστορία έχει ως εξής: Πιθανώς θα ξέρετε για τον σερ Άρθουρ Έβανς, που
έκανε την ανασκαφή της Κνωσού. Ο Έβανς ήταν τεράστια προσωπικότητα της
Αρχαιολογίας, της αρχής του 20ού αιώνα. Ήρθε στην Κρήτη για άλλο λόγο.
Αυτός είχε ένα πάθος με τα νομίσματα και ήταν σχετικώς νομισματολόγος.
Λοιπόν, ήταν στην Αθήνα ως τουρίστας στο τέλος του 19ου αιώνα, και πήγε
στο Μοναστηράκι - όπως θυμάστε, εκεί πουλούσαν παλιά νομίσματα - για να
αγοράσει νομίσματα. Και εκεί μαζί με τα νομίσματα είδε τους
σφραγιδόλιθους τους μινωικούς. Ρωτάει λοιπόν "τι είναι αυτό το πράγμα;
Από πού το βρήκατε;" και του λένε "από την Κρήτη". Σε έναν από αυτούς
τους σφραγιδόλιθους αναγνώρισε ότι ήταν μια γραφή. Ήταν ο πρώτος ο
οποίος αναγνώρισε ότι πραγματικά υπήρχε μια γραφή εκεί, η οποία αργότερα
έγινε η Γραμμική Β'. Λοιπόν, ξεκινάει και πάει στην Κρήτη. Και αρχίζει
από τη δυτική Κρήτη προς την ανατολική με έναν αγωγιάτη, καβάλα σε
άλογο. Πήγαινε από χωριό σε χωριό για να βρει αυτούς τους
σφραγιδόλιθους, τους οποίους οι Κρητικές τους ονομάζανε γαλακτόπετρες,
γιατί νόμιζαν πως αν είχαν έναν από αυτούς και τον κρέμαγαν στο λαιμό
τους θα είχαν καλό γάλα για τα παιδιά. Πηγαίνοντας από χωριό σε χωριό
τελικά έφτασε στο Ηράκλειο. Εκεί γνώρισε έναν Καλοκαιρινό, έμπορο, ο
οποίος έκανε και ανασκαφές. Ήταν ο πρώτος ο Καλοκαιρινός που είχε κάνει
την ανασκαφή της Κνωσού και είχε "βγάλει" ένα μέρος τους τείχους και
επίσης είχε "βγάλει" μερικούς πίθους. Λοιπόν, τότε ο Έβανς είπε ότι "εγώ
θα ανασκάψω την Κνωσό". Ήτανε πάμπλουτος κι έγινε πολύ πλουσιότερος με
κληρονομιές και με μια παντρειά. Άρχισε, λοιπόν, την ανασκαφή. Δεν
περίμενε να δει βέβαια αυτό που είδε, ότι υπήρχε τόσο αναπτυγμένος
πολιτισμός, γιατί της Κνωσού το παλάτι είναι τεράστιο παλάτι. Και επίσης
αυτό του έκανε τρομερή εντύπωση - παρεμπιπτόντως χάλασε πολλά λεφτά,
είχε αρχιτέκτονες, είχε ειδικά άτομα τα οποία ψάχνανε μέσα στα χώματα
και βρίσκανε τα κομμάτια από τις νωπογραφίες, τα οποία συναρμολογούσαν,
τεράστια δουλειά - και δεν μπορούσε να φανταστεί ήταν ότι αυτός ο
όμορφος αναπτυγμένος πληθυσμός ήταν αυτόχθων πληθυσμός.
Εξέφρασε λοιπόν τη θεωρία - παρεμπιπτόντως ο Έβανς έχει γράψει
βιβλίο για τις ανασκαφές της Κνωσού που είναι κλασικό, είναι αρκετοί
τόμοι - ότι πρέπει να έχει εισαχθεί ο πληθυσμός. Δεδομένου ότι υπήρχαν
ορισμένα στοιχεία της τέχνης στις τοιχογραφίες, τα frescoes, που ήταν
παρόμοια με τα αιγυπτιακά, και δεδομένου επίσης ότι είχαν άλλοι
ανασκάψει τους τάφους τους θολωτούς στη νότια Κρήτη, οι οποίοι είναι
παρόμοιοι αρχιτεκτονικώς με τους τάφους που είχαν ανασκάψει άλλοι στη
Λιβύη εκείνο τον καιρό, έφτιαξε τη θεωρία ότι οι Μινωίτες ήρθαν από την
Αφρική. Στην αρχή της 3ης χιλιετηρίδας π.Χ. έγινε ένας πόλεμος μεταξύ
νοτίων Αιγυπτίων και βορείων Αιγυπτίων - οι βόρειοι Αιγύπτιοι είναι στο
Δέλτα. Οι νότιοι Αιγύπτιοι νίκησαν και έγινε έτσι η ενιαία αιγυπτιακή
αυτοκρατορία. Λοιπόν η θεωρία του Έβανς ήταν ότι τότε, όταν ηττήθηκαν οι
Αιγύπτιοι του Δέλτα και η Λιβύη, μετοίκησαν προς την Κρήτη. Λοιπόν,
αυτή ήταν η θεωρία του Έβανς, την οποία πίστευε και ουσιαστικά την έχει
γράψει επανειλημμένως. Και μία σημαντική διάλεξη που έχει δώσει το 1925 -
η Huxley Lecture - είναι αυτή: Οι αιγυπτιακές και οι λιβυκές επιρροές
μέσα στην Κρήτη.
Όμως άλλοι μεταγενέστεροι αρχαιολόγοι, κατά βάση Έλληνες, δεν
παραδέχονται την αιγυπτιακή καταγωγή των Μινωιτών. Υπάρχουν αρχαιολόγοι
οι οποίοι έχουν γράψει ότι οι Μινωίτες έχουν παλαιστινιακή καταγωγή ή
ότι έχουν έρθει από τις Κυκλάδες κ.λπ. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες.
Υπάρχουν και άλλοι αρχαιολόγοι, οι πιο πολλοί Έλληνες, οι οποίοι
πιστεύουν ότι ο Μινωικός Πολιτισμός ανεπτύχθη αυτοχθόνως. Αλλά αυτή ήταν
πίστη τους χωρίς απόδειξη. Αυτό που κάναμε εμείς είναι ότι δώσαμε την
απόδειξη με μία μέθοδο, το μιτοχονδριακό DNA, που δεν επιδέχεται καμία
αμφισβήτηση, αποδεικνύοντας ότι οι Έλληνες αρχαιολόγοι ήταν αυτοί που
είχαν τελικά δίκιο».
Δηλαδή, κύριε καθηγητά, κύριε Σταματογιαννόπουλε - γιατί,
επαναλαμβάνω, είστε καθηγητής Ιατρικής και Γενετικής και διευθυντής του
Κέντρου Μοριακής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της πολιτείας Ουάσινγκτον,
δεν είστε ένα τυχαίο πρόσωπο - πού καταλήξατε στην έρευνα στην οποία
βοήθησαν και επιστήμονες από την Κρήτη βεβαίως, πολλοί Έλληνες, αλλά
εσείς είχατε το γενικό συντονισμό; Τι κάνατε και πού καταλήξατε;
«Λοιπόν αυτό που κάναμε - και εκεί μας βοήθησε τρομερά ο μακαρίτης ο
Νίκος Παπαδάκης, που ήταν διευθυντής Αρχαιολογίας στον Άγιο Νικόλαο,
επίσης ο αρχαιολόγος, ο Αντώνης ο Βασιλάκης, και μία ανθρωπολόγος, η
ΜcGeorge, που μας έδωσε και αυτή κόκκαλα - ήταν ότι πήραμε από μινωικούς
σκελετούς τα δόντια. Και στα δόντια υπάρχει το DNA, που παρότι είναι
αρχαίο διατηρείται σε θραύσματα (;). Το γενικό συντονισμό αυτής της
προσπάθειας για την οποία ήρθα στην Κρήτη και στο Οροπέδιο Λασιθίου
αρκετές φορές μέσα στα 10 χρόνια που κράτησε η έρευνα τον είχε στην
Κρήτη για τα δείγματα του DNA ο καθηγητής Ιατροδικαστικής Μανόλης
Μιχαλοδημητράκης, που είναι φίλος μου και από τους ελάχιστους στην
Ευρώπη με ειδικό εργαστήριο στην ανθρωπολογική Ιατροδικαστική. Λοιπόν,
από τα δόντια βγάλαμε DNA. Και αυτό το DNA είναι το λεγόμενο
μιτοχονδριακό DNA. Έχουμε δύο τύπους DNA στα κύτταρά μας: το ένα είναι
το πυρηνικό DNA, που είναι όλα μας τα γονίδια, και το άλλο το
μιτοχονδριακό DNA, το οποίο είναι μόνο τα γονίδια του λεγόμενου
μιτοχονδρίου. Τώρα, το μιτοχονδριακό DNA υπάρχει στα ωά, στο ωάριο της
γυναίκας, αλλά δεν υπάρχει στο σπέρμα του άνδρα - είναι πολύ λίγο. Ως εκ
τούτου μεταδίδεται από μάνα σε παιδιά και από κόρες στα παιδιά τους.
Αυτή δηλαδή είναι η μητρική κληρονομικότητα, η μητρική μας "γραμμή"».
Άρα, αλλάζετε και τα πρότυπα. Γιατί όλοι λέγαμε ότι καταγόμαστε από τον πατέρα;
«Όχι, καταγόμαστε και από τον πατέρα και από τη μητέρα. Γιατί το
πυρηνικό DNA είναι 3 δισεκατομμύρια γράμματα, είναι τεράστιο, ενώ το
μιτοχονδριακό είναι μικρό, δεν είναι πολύ. Αλλά είναι αρκετό για να
μπορούμε εμείς να το αναλύουμε και να βρίσκουμε ομοιότητες ή διαφορές
μεταξύ ατόμων».
Και πήγατε 9.000 χρόνια πίσω;
«Πήγαμε όχι 9.000, πήγαμε 5.000, πήγαμε 4.000 χρόνια πίσω. Γιατί
αυτά τα κόκκαλα τα οποία μελετήσαμε, τα δόντια που μελετήσαμε, είναι από
περίπου 2.500 π.Χ. μέχρι το 1.700 π.Χ.».
Οι Λασιθιώτες είναι κατά 98% Μινωίτες!
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απαντήσεις του καθηγητή για την "ανάμειξη" του Οροπεδίου Λασιθίου.
Τα δείγματα προέρχονται από το Οροπέδιο Λασιθίου;
«Από το Οροπέδιο Λασιθίου. Είναι από ένα σπήλαιο, που είναι κοντά στο χωριό Άγιος Χαράλαμπος».
* Και μιλάμε για 37 σκελετούς, κύριε καθηγητά;
«Όχι, είχαμε στην αρχή 69. Τριάντα επτά είναι αυτοί που
αξιολογήσαμε. Αυτό το σπήλαιο λοιπόν είναι άλλη ιστορία, γιατί ο πρώτος
που το ανέσκαψε είναι ο μακαρίτης ο Παπαδάκης. Γιατί αυτό που έγινε...
Φτιάχνανε ένα δρόμο εκεί στα ορεινά στο Λασίθι το 1976, και η μπουλντόζα
άνοιξε το σπήλαιο. Και ο Παπαδάκης αμέσως έτρεξε για να μην μπουν μέσα
οι κλέφτες...».
Μην επεκταθείτε σε αυτό, είναι γνωστές ιστορίες εδώ στην Κρήτη -
για τους εκτός Κρήτης δεν είναι. Πείτε μου, σας παρακαλώ, λοιπόν:
Παίρνετε αυτό το δείγμα - εγώ θα τα λέω απλοϊκά, εσείς θα τα λέτε
επιστημονικά - και καταλήγετε πού ουσιαστικά;
«Η κατάληξη είναι η υπ' αριθμόν ένα, ότι δεν υπάρχει καμία σχέση
μεταξύ Μινωιτών και Αφρικανών, δηλαδή Αιγυπτίων, Λιβύων και των άλλων
Βορειοαφρικανών. Ουδεμία σχέση. Το δεύτερο είναι ότι οι Μινωίτες είναι
πολύ παρόμοιοι με τους άλλους νεολιθικούς πληθυσμούς της Νότιας Ευρώπης,
ότι είναι πολύ παρόμοιοι με τους σημερινούς κεντροευρωπαϊκούς
πληθυσμούς και πολύ παρόμοιοι με τους Έλληνες και ιδίως με τους
Κρητικούς και με τους Λασιθιώτες του Οροπεδίου απόλυτα όμοιοι, καθώς η
αλλοίωση εκεί του πληθυσμού και σήμερα είναι μόλις 2%, άρα η πιστοποίηση
στο Οροπέδιο έγινε σε δείγμα του 98%. Δηλαδή αυτό που λέμε ότι οι
Μινωίτες ουσιαστικά από την άποψη της μητρικής κληρονομικότητας είναι οι
πρόγονοι των σημερινών Κρητικών».
Βρίσκετε συνέχεια, λοιπόν, με τους σύγχρονους Κρητικούς;
«Ναι, στο μιτοχονδριακό DNA υπάρχει μεγάλη ομοιότης μεταξύ των Μινωιτών και των Κρητικών».
Ο πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός
Ιδιαίτερη σημασία έχει η διαπίστωση ότι ο μινωικός πολιτισμός ήταν ο
πρώτος ξεκάθαρα ευρωπαϊκός πολιτισμός και όχι μια "μεταφορά"
βορειοαφρικάνικου, όπως θεωρούσαν κάποιοι μέχρι σήμερα. Οι απαντήσεις
του καθηγητή, σε αυτήν την κατεύθυνση, είναι αποκαλυπτικές.
Δε μου λέτε, κύριε καθηγητά, αν σας ρωτήσει ένας απλός
κάτοικος του νησιού μας, της Κρήτης - στην οποία κάνετε τη μνεία και μας
τιμά αυτό - από πού καταγόμαστε, βρε αδερφέ, αν δεν καταγόμαστε τελικά
από Αφρικανούς;
«Αυτό έγινε ως εξής. Κάπου 9.000, 10.000 χρόνια πριν από τώρα,
ανεπτύχθη η γεωργία στη Μεσοποταμία. Και από εκεί, από τη Μεσοποταμία,
άρχισε η κίνηση του πληθυσμού προς την Ανατολία, δηλαδή σημερινή
Τουρκία-Καππαδοκία, και από εκεί προς την Ευρώπη. Αυτός ο νεολιθικός
πληθυσμός ήρθε επίσης στην Κρήτη. Και οι ανασκαφές της Κνωσού έχουν
βγάλει έναν από τους παλαιότερους νεολιθικούς οικισμούς στην Ευρώπη.
Λοιπόν αυτό που νομίζω είναι ότι οι νεολιθικοί ήρθαν από τη Μικρά Ασία,
περάσανε από τα Δωδεκάνησα - συζητάμε για 9.000 χρόνια πριν από τώρα -
και έπειτα στην Κρήτη. Και υπάρχουν ωραιότατες εργασίες σχετικά με αυτό
το θέμα. Αυτοί οι οποίοι έχουν σκεφτεί ολόκληρη την ιστορία, βάσει του
πληθυσμού του νεολιθικού στην Κρήτη, υπολογίζουν ότι η αρχική εποίκηση
από νεολιθικούς στην Κρήτη ήταν σημαντική. Δηλαδή δεν μπορεί να ήταν
ένα-δύο άτομα, τα οποία ήρθαν με ένα βαρκάκι και μείνανε. Πρέπει να ήταν
πάνω από 100-200 άτομα οι αρχικοί, οι οποίοι ήρθαν μαζί με ζώα. Το ότι
ήρθαν από την Ανατολία υπάρχουν κι άλλου είδους ενδείξεις, επί
παραδείγματι τα σιτηρά, τα οποία έχουν βρεθεί στις νεολιθικές ανασκαφές
στην Κρήτη. Γενετικώς είναι παρόμοια με τα σιτηρά της Ανατολίας, δεν
είναι παρόμοια με τα σιτηρά της Πελοποννήσου επί παραδείγματι.
Ως εκ τούτου η αρχική οδός ήταν από τη Μέση Ανατολή, από τη
Μεσοποταμία, προς την Ανατολία, που είναι η δική μας η Καππαδοκία, και
από εκεί προς τις ακτές της Μικράς Ασίας, στα Δωδεκάνησα και στην Κρήτη.
Έτσι ήρθαν κάπου 9.000 χρόνια πριν οι Κρητικοί».
* Άρα, κύριε καθηγητά, οι Μινωίτες ως απόγονοι του νεολιθικού
ανθρώπου δικαιούμαστε να πούμε ότι είναι και οι πρόγονοι των ευρωπαϊκών
λαών και της Ευρώπης, ως ο πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός με τέτοια
ανάπτυξη, με την έννοια των κοινών στοιχείων;
«Ακριβώς. Είναι ο πρώτος ο μινωικός… Το ενδιαφέρον στους Μινωίτες
είναι ότι είναι ο πρώτος αναπτυγμένος ευρωπαϊκός πολιτισμός -
σημαντικότατα σχετικά με τους άλλους ευρωπαϊκούς πολιτισμούς. Οι
Μινωίτες είναι κι αυτοί ο ευρωπαϊκός κλάδος ο οποίος μετακινήθηκε από
την Ανατολία προς την Ευρώπη. Και ένα κλαδάκι από αυτούς, αντί να πάει
προς τη Θράκη, την Ελλάδα, τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη κατέβηκε
μέσω της Ανατολίας, μέσω των ακτών, προς την Κρήτη. Και αυτό έγινε κάπου
9.000 χρόνια πριν».
* Κύριε Σταματογιαννόπουλε, επειδή το "Nature" το διαφημίζει
ως μια μεγάλη - το αυτοδιαφημίζει για πρώτη φορά - αποκάλυψη, το ίδιο
και το Πανεπιστήμιό σας, θέλω να σας ρωτήσω, επικαλούμενος και το ότι
είστε και ένας βαθύτατα σκεπτόμενος Έλληνας: Εσείς τι τίτλο θα δίνατε σε
αυτήν την ανακάλυψη μιας ομάδας επιστημόνων της οποίας ηγείστε και στην
οποία μετέχουν και Κρήτες επιστήμονες;
«Οι συνεργάτες μου μετέφρασαν την ανακοίνωση του Πανεπιστημίου στα
Ελληνικά και νομίζω ο τίτλος που δώσανε, και είναι σωστός, είναι "Οι
Μινωίτες ήταν Ευρωπαίοι και γενετικά παρόμοιοι με τους σημερινούς
Κρητικούς».
* Άρα, ως Κρητικός κάτοικος, ο μέσος πολίτης σήμερα
δικαιούται να σας πει - χαριτολογώντας ενδεχομένως - ότι «εμένα η
προγονική μου ρίζα κρατά από το Μινωίτη και από το νεολιθικό τύπο το
αρχέτυπο του Ευρωπαίου»;
«Ακριβώς. Αυτό είναι το συμπέρασμα για τον απλό πολίτη, ο οποίος δεν καταλαβαίνει γενετική και δεν ξέρει πολλή ιστορία».
* Οπότε εδώ έχουμε πλέον και την τρανή απόδειξη της "κοινότητας" με τους άλλους Ευρωπαίους;
«Κοιτάξτε, αυτό που κάνουμε για να βγάλουμε συμπεράσματα είναι ότι
παίρνουμε παρόμοιες μελέτες με το μιτοχονδριακό DNΑ από πληθυσμούς.
Έχουμε 135 πληθυσμούς τους οποίους χρησιμοποιήσαμε, και από αυτούς
ορισμένοι είναι της Εποχής του Χαλκού, άλλοι ήτανε νεολιθικοί και άλλοι
σύγχρονοι πληθυσμοί. Λοιπόν, χρησιμοποιούμε αυτά τα γενετικά δεδομένα
από τους διαφόρους πληθυσμούς για να κάνουμε μαθηματικές αναλύσεις, οι
οποίες μπορούν να μας δείξουν πόσο παρόμοιοι ή πόσο διαφορετικοί είναι
οι πληθυσμοί. Αυτές τις μαθηματικές αναλύσεις τώρα το κομπιούτερ τις
μετατρέπει σε διαγράμματα ώστε να μπορούμε να τα δούμε από άποψη
εικόνων. Αυτές οι εικόνες αντιπροσωπεύουν μαθηματικές αναλύσεις οι
οποίες μετράνε πόσο παρόμοιοι ή πόσο διαφορετικοί, επί παραδείγματι,
είναι οι Μινωίτες από τους Αιγυπτίους ή από τους Λιβύους κ.λπ., και τη
διαφορά τη γράφουνε πάνω σε ένα διάγραμμα με σημεία τα οποία βάζουν.
Αυτό είναι».
Ισχύει ότι κανένας από τους Μινωίτες δεν έφερε μιτοχονδριακό
DNA, παραλλαγές που να είναι χαρακτηριστικές των αφρικανικών πληθυσμών,
παρά μόνο μια μακρινή συγγένεια με κάποιους πληθυσμούς της Αιγύπτου;
«Δεν υπάρχει ουσιαστικά... Άμα δείτε αυτό το διάγραμμα που έχουμε
με μπλε χρώμα, που είναι δύο χάρτες, εάν δείτε κάτω προς την Αίγυπτο
είναι λευκό, ενώ προς τα πάνω γίνεται μπλε. Το "βάθος" του χρώματος από
λευκό σε μπλε δίνει την ομοιότητα. Λευκό σημαίνει ότι σχεδόν δεν υπάρχει
ουδεμία ομοιότητα».
Θέλω να μου πείτε, κύριε καθηγητά, για αυτήν την ομάδα, κι αν θέλετε λίγο να "φοκάρετε" και στους Έλληνες επιστήμονες.
«Η ομάδα ήταν ωραιότατη. Είναι αυτοί οι δύο εξαίρετοι Έλληνες
επιστήμονες. Η μία ονομάζεται Περιστέρα Πάσχου, είναι επίκουρος
καθηγήτρια στην Αλεξανδρούπολη, στο Πανεπιστήμιο της Θράκης, και είναι
γενετίστρια και μαθηματικός. Και ο άλλος είναι ο Πέτρος Δρινέας, που
είναι καθηγητής στο Πολυτεχνείο στο Όλμπανι, στη Νέα Υόρκη. Αυτοί έκαναν
τις στατιστικές αναλύσεις. Έπειτα είναι η ομάδα η δική μας εδώ στο
Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον με πέντε-έξι άτομα, τα οποία έκαναν τη
μοριακή δουλειά. Και βεβαίως είναι και οι Κρητικοί: Ο Μανόλης ο
Μιχαλοδημητράκης, ο οποίος συντόνισε την έρευνα τοπικώς και μάζεψε όλα
τα οστά, και βεβαίως ο μακαρίτης ο Παπαδάκης - γιατί χωρίς αυτόν δε θα
είχαμε καν αρχίσει. Παρεμπιπτόντως, οι αρχαιολόγοι είναι τρομερά
δύσκολοι άνθρωποι. Καμιά φορά σού ψήνουν τα ψάρια στα χείλια, που λένε,
και είχα μια εμπειρία τώρα τελευταία... Ήμουνα στην Κρήτη πριν από τρεις
εβδομάδες, γιατί μας χρειάζονται ακόμα δύο δόντια για να κάνουμε
χρονολόγηση με άνθρακα 14, για να δούμε ακριβώς τα έτη, και παρακαλούσα
την αρχαιολογίνα... και με έμπλεκε στη γραφειοκρατία...».
Κύριε Σταματογιαννόπουλε, να το πάω διαφορετικά. Πόσο σίγουρη
είναι η επιστήμη; Και μάλιστα μιλάμε με τον κορυφαίο γενετιστή. Διότι
ξέρετε ότι για την Κρήτη σε μια δύσκολη εποχή, ή για τη χώρα μας που
αμφισβητείται πανταχόθεν, θα γίνει σημαία αυτή σας η αποκάλυψη, ότι
καταγόμαστε κι έχουμε κοινά χαρακτηριστικά με τα ευρωπαϊκά φύλα. Και
μάλιστα, ακόμα πιο εντυπωσιακό: οι Μινωίτες - και θέλω να το επαναλάβετε
αυτό - του τότε στο Οροπέδιο Λασιθίου είναι σε ευθεία γραμμή και σχέση
με τους κατοίκους του Οροπεδίου Λασιθίου τού σήμερα, άρα με τους
Κρητικούς τού σήμερα.
«Λοιπόν, κύριε Σαχίνη, να σας πω και κάτι άλλο. Ο λόγος που ήμουν
στην Κρήτη είναι γιατί κάνω μια άλλη μεγάλη έρευνα - με έχει βοηθήσει
πολύ ο Μανόλης ο Μιχαλοδημητράκης - των συγχρόνων Κρητικών. Και με έχουν
βοηθήσει πολλοί γιατροί στην Κρήτη. Έχουμε δείγματα από τη Σητεία μέχρι
την Κάντανο-Κίσσαμο και αυτή την τελευταία φορά που ήμουν στην Κρήτη
γύρναγα όλα αυτά τα μέρη. Λοιπόν έχουμε για τους σημερινούς Κρητικούς,
χρησιμοποιώντας κάπου 2.500.000 γενετικές μάρκες γονιδιακών τύπων, με
μεγάλο ποσοστό, στοιχεία που δείχνουν ωραιότατα τη σημασία της Κρήτης
για τον εποικισμό όλης της δυτικής Ευρώπης. Αυτά θα έρθουνε. Τη γράφουμε
τώρα την εργασία. Υποθέτω σε κάνα-δυο μήνες να τη στείλουμε. Η Κρήτη
είναι "διαμάντι". Μπορώ να σας πω από την άποψη της σημερινής Γενετικής -
γιατί εσείς οι Κρητικοί λέτε ότι "είμαστε Άραβες" - ότι οι Κρητικοί δεν
έχουν καμιά σχέση με τους Άραβες. Οι Κρητικοί είναι οι πιο καθαροί
Έλληνες - προσοχή δεν κάνω πολιτική προσέγγιση αλλά επιστημονική,
επιμειξίες υπάρχουν, αλλά τα γενετικά στοιχεία είναι από τα πιο
αναλλοίωτα. Είναι τελείως "διαμάντι".
Λοιπόν, η Κρήτη από άποψη γενετικής είναι το αστέρι της Ελλάδας.
Προσοχή, αυτό δεν έχει να κάνει με επικίνδυνες απόψεις περί
"ανωτερότητας", αυτά είναι στα μυαλά κάποιων άσχετων με την επιστήμη και
τον άνθρωπο. Από την άποψη, τώρα, που με ρωτήσατε για το πόσο σημαντικά
είναι αυτά τα δεδομένα, βλέπετε ότι η Γενετική είναι Μαθηματικά, ενώ η
Αρχαιολογία είναι ότι βλέπεις κάτι και του δίνεις μια ερμηνεία. Η
Αρχαιολογία είναι όλο ερμηνείες. Κοιτάμε τα κομμάτια από τα αγγεία αν
είναι παρόμοια με άλλα κομμάτια και βγάζουμε χρονολογίες. Τις κρητικές
χρονολογίες, τις διάφορες εποχές, τη Μινωική I, II, III, τις έφτιαξε ο
Έβανς κάνοντας μεγάλες υποθέσεις σχετικά με τους χρόνους. Όταν ένας
αρχαιολόγος βρίσκει ένα αγγείο ή μια σειρά αγγείων και λέει "αυτά τα
αγγεία μοιάζουν με τα παλαιστινιακά", και ως εκ τούτου υπάρχει σχέση
μεταξύ Παλαιστινίων και Κρητικών, αυτή είναι θεωρία. Η Γενετική είναι
Μαθηματικά. Αυτά που κάνουμε σχετικά με το μιτοχονδριακό DNA δεν
πρόκειται να αλλάξουν».
Άρα, κύριε Σταματογιαννόπουλε, δικαιούμαι να πω ότι ο Έβανς
καλώς προχώρησε την ανασκαφή στην Κνωσό, έπεσε έξω στην καταγωγή μας και
ήρθε ένας Έλληνας, Μανιάτης στην καταγωγή, να αποκαταστήσει την
καταγωγή των Μινωιτών από το ευρωπαϊκό φύλο.
«Μπορείτε να πείτε ό,τι θέλετε. Αλλά εγώ τον Έβανς τον θαυμάζω.
Γιατί για σκεφτείτε τι έκανε! Και το έκανε χωρίς καμία κρατική
επιχορήγηση και χάλασε τα πάντα στη ζωή του. Και ουσιαστικά μέχρι που
πέθανε - έφτιαξε και σπίτι - έμενε στην Κρήτη. Λοιπόν, μακάρι να υπήρχαν
και πολλοί άλλοι Έβανς σήμερα να βοηθούσανε την πατρίδα μας».
Η περιγραφή του καθηγητή Μανόλη Μιχαλοδημητράκη
Ο καθηγητής Ιατροδικαστικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, που συντόνιζε
την έρευνα στην Κρήτη, μιλώντας στο Ράδιο 98,4, έδωσε επίσης εντυπωσιακά
όσο και άγνωστα στοιχεία της έρευνας που ήδη κάνει το γύρο του κόσμου:
«Μην ξεχνάτε», ανέφερε ο κ. Μιχαλοδημητράκης, «εδώ στην Κρήτη,
έχουμε αναπτύξει τη δεύτερη μονάδα Ιατροδικαστικής Ανθρωπολογίας με
ειδική εκπαίδευση. Τα δόντια από τους σκελετούς Μινωιτών στο Οροπέδιο,
λόγω των συνθηκών που βρέθηκαν ήταν σε άριστη κατάσταση. Ήταν 37
δείγματα, πάνω από 30 που είναι το ασφαλές όριο, και προχωρήσαμε με όλα
τα ιατρικά πρότυπα των ΗΠΑ στη μέθοδο ανάλυσης του μιτοχονδριακού DNA.
Γίνανε δύο διαφορετικές ξεχωριστές μετρήσεις, στο ίδιο υλικό από
ανεξάρτητες ομάδες ειδικών ανθρωπολόγων γενετιστών.
Η μία ομάδα, από την άλλη, με 2 χρόνια διαφορά και χωρίς να ξέρει
τι έψαχνε η πρώτη, ούτε η δεύτερη, κατέληξαν στο ίδιο αποτέλεσμα των 37
δειγμάτων από το Οροπέδιο Λασιθίου. Δείγματα που αφορούν πληθυσμούς πριν
από 5.000 χρόνια, αλλά ανάγονται σε πληθυσμούς που ήρθαν στην Κρήτη
πριν 9.000 χρόνια. Τα δείγματα δείχνουν ότι ανήκουν στην
προ-ινδοευρωπαϊκή φυλή, από αυτή που κατέβηκε από την
Ανατολία-Μεσοποταμία και έφτασε στα παράλια της Μικράς Ασίας. Καμία
σχέση με Πόντο ή Σημίτες. Κατεβαίνοντας προς τα κάτω, μέσω Κυκλάδων, ο
επόμενος σταθμός ήταν η Κρήτη. Έπεσαν σε περίοδο καλλιεργειών και
έμειναν. Άρα ο πρώτος πολιτισμός ως δυτικού τύπου είναι εδώ και δε
σχετίζεται με καμία αφρικανική χώρα, εκτός φυσικά των εμπορικών ή
πολιτιστικών ανταλλαγών, που πάντως δεν αλλοίωσαν αυτό τον πληθυσμό της
Κρήτης. Αυτό είναι οριστικό. Συγκρίνοντας με άλλες μελέτες την έρευνά
μας, βρήκαμε τεράστια γονιδιακή απόκλιση από τις αφρικανικές χώρες.
Σήμερα ξέρουμε ότι το γονίδιο αυτό από την Κρήτη, που εκείνη την
εποχή δέσποζε, έχει διασπορά προς την υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα, αλλά
και πέραν αυτής. Το γονίδιο πηγαίνει πάντα δυτικά μέχρι την ηπειρωτική
Ευρώπη! Άρα ακόμη και οι Φιλισταίοι από εδώ φύγανε και πήγανε εκεί. Η
ανακάλυψη αυτή μπορεί να δώσει ώθηση ακόμη και για την αποκρυπτογράφηση
της Γραμμικής Α, αφού μιλάμε πλέον για πολιτισμό με γραφή
προ-ινδοευρωπαικού φύλου που έφτασε σε όλη την Ευρώπη».
Η σχέση του σήμερα με 9.000 χρόνια πριν στο Οροπέδιο Λασιθίου
Ο καθηγητής Μ. Μιχαλοδημητράκης είναι ακόμη πιο εντυπωσιακός όμως
για το Οροπέδιο Λασιθίου αναφέροντας: «Ακόμη και δικό μου αίμα
εξετάστηκε, τόσο ακρίβεια θέλαμε, μην τυχόν από λάθος έγινε καμία
εργαστηριακή επιμειξία και δίναμε λάθος εικόνα. Κάναμε επιτόπια έρευνα
με τον κ. Σταματογιαννόπουλο στο Οροπέδιο Λασιθίου με τους σύγχρονους
κατοίκους του. Ο πληθυσμός εκεί έχει σε ποσοστό 98% τα ίδια αναλλοίωτα
στοιχεία γονιδιακά μέσω του μιτοχονδριακού DNA με τους μινωικούς
σκελετούς, που ήταν στο σπήλαιο του Αγίου Χαράλαμπου εδώ και 4.500
χρόνια! Να το πω πιο σχηματικά: Οι σημερινοί κάτοικοι στο Οροπέδιο
Λασιθίου μπορούν να θεωρούνται μακρινά εγγόνια εκείνων των Μινωιτών!
Σήμερα θα πρέπει να πούμε σε όλους, με τόσα που τραβάει η χώρα μας ,
ιδίως στους Ευρωπαίους, "μη χτυπάτε την κούνια σας, πηγαίνετε στο
Οροπέδιο να δείτε από πού ξεκίνησαν όλα, από πού ξεκινήσατε όλοι σας
τελικά"».
Συνέδριο τιμής και δράσης αναγγέλλει ο δήμαρχος Οροπεδίου Λασιθίου
Ο δήμαρχος Οροπεδίου Λασιθίου Γιώργος Μηλιαράς, πληροφορηθείς τα
καθέκαστα από τη "Ν.Κ.", σε παρέμβασή του στο Ράδιο 98,4 ανακοίνωσε την
πρόθεσή του να οργανώσει συνέδριο στο Οροπέδιο για να τιμηθούν όσοι
δούλεψαν για αυτή την ανακάλυψη που δίνει άλλη οπτική ιστορικά,
πολιτιστικά και συμβολικά στο Οροπέδιο Λασιθίου, σημειώνοντας:
«Είμαι εντυπωσιασμένος από αυτή την έρευνα, ήδη γίνεται χαμός από
όλο τον κόσμο. Αρχίζουν να μας ενοχλούν για το θέμα. Δικαιούμαστε να το
πω και πιο χαλαρά, να λέμε στο Οροπέδιο ότι είμαστε οι παππούδες όλων
των Ευρωπαίων! Καλό είναι πλέον να έρθουν για ένα προσκύνημα εδώ πάνω,
να δουν από πού ξεκίνησαν.
Αναζητώ πλέον τρόπο μέσα στο καλοκαίρι για να τιμήσουμε τους
ανθρώπους που έκαναν τη μελέτη αυτή και, αν είναι δυνατόν, να τους
ζητήσουμε να την παρουσιάσουν εδώ στο Οροπέδιο, καλώντας όλα τα δικά μας
και διεθνή μέσα ενημέρωσης.
Δεν ξέρω αυτές τις πρώτες ώρες από μία τόσο συγκλονιστική αποκάλυψη
για το Οροπέδιο τι άλλο να σκεφτώ, θέλει χρόνο, αλλά εδώ ανοίγεται ένα
πεδίο που δεν μπορεί να μείνει έτσι πλέον. Θέλω να ευχαριστήσω και τη
"Ν.Κ." για τον τρόπο που το αναδεικνύει. Μην ξεχνάτε ότι μας έχουν όλοι
περίπου ξεχασμένους στην τύχη μας... Είναι προφανές ότι τώρα αλλάζουμε
και τη δική μας οπτική».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου