Η χαμένη αξιοπιστία των ξένων οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης

| Εκτύπωση | 18/01/2012 | Με τον Σάββα Ιακωβίδη

Τα τελευταία τρία χρόνια, η Κύπρος όπως και πολλές ευρωπαϊκές χώρες ανακάλυψαν πικρά, τι σημαίνει να υποβαθμίζονται από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης. Οι οίκοι αυτοί αξιολογούν την οικονομία μιας χώρας και ανάλογα την βαθμολογούν προς τα πάνω ή την υποβαθμίζουν προς τα κάτω. Οι αξιολογήσεις τους λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από επενδυτές και δανειστές. Η πρόσφατη υποβάθμιση της οικονομίας μας στην κατηγορία σκουπίδια αναμενόταν. Από καιρό προαναγγελλόταν πως, αν δεν παίρναμε μέτρα, ικανά να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της κρίσης, που επιτάθηκε από τις ολέθριες ανεπάρκειες της κυβέρνησης Χριστόφια, θα καταλήγαμε στη χωματερή της οικονομίας. Η κατάταξή μας στα σκουπίδια προκάλεσε οργίλες επικρίσεις κατά του αμερικανικού οίκου «Στάνταρ εντ Πουρς», στην απόφαση του οποίου ο Πρόεδρος Χριστόφιας, ο Υπουργός Οικονομικών και άλλοι, διείδαν ποικίλες σκοπιμότητες.
Η αντιπολίτευση αντέδρασε και αυτή αρνητικά αλλά κάλεσε την Κυβέρνηση να πάρει και άλλα μέτρα για να πείσουμε τους δύσπιστους, πια, ξένους δανειστές ότι μπορούν να ξαναρχίσουν να μας παρέχουν δάνεια. Δεν θα ισχυριστούμε ότι η νέα, καταστροφική υποβάθμιση ενδέχεται να είναι οιονεί μοχλός πίεσης ενόψει της τριμερούς για το Κυπριακό. Ούτε θα ισχυριστούμε ότι πιθανόν να παίζονται άλλα παιγνίδια. Θα μείνουμε στους οίκους αξιολόγησης. Τίθενται δύο ερωτήματα: Πρώτον, τους οίκους αυτούς ποιος θα τους αξιολογήσει αν είναι όντως σοβαροί, αξιόπιστοι και υπεύθυνοι; Δεύτερον, πότε η Ε.Ε. θα δημιουργήσει δικούς της οίκους αξιολόγησης; Πρόσφατα, ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Γαλλίας, Κριστιάν Νουαγέ, εξεμάνη κατά των οίκων.
Ο Νουαγέ επισήμανε ορθά ότι αν οι οίκοι προχωρούσαν σε υποβαθμίσεις, θα έπρεπε πρώτα ν' αρχίσουν με τη Βρετανία, «η οποία έχει μεγαλύτερα ελλείμματα, περισσότερο χρέος, υψηλότερο πληθωρισμό και λιγότερη ανάπτυξη από τη Γαλλία», είπε. Την περ. Παρασκευή υποβαθμίστηκε η Γαλλία αλλ’ η Βρετανία, που βρίσκεται σε χειρότερη μοίρα, έμεινε στο απυρόβλητο. Δεν προκαλεί εύλογη απορία ότι οι οίκοι αξιολόγησης αγνοούν τη Βρετανία; Τι να σκεφτεί κανείς; Ας ανατρέξουμε στον ειδικό. Ο καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια, Τζόζεφ Στίγκλιτζ, Νόμπελ Οικονομικών το 2001, στο τελευταίο βιβλίο του: «Ο θρίαμβος της απληστίας. Η ελεύθερη αγορά και η κατάρρευση της παγκόσμιας οικονομίας» (εκδόσεις Παπαδόπουλος, Αθήνα, 2011), αναφέρεται εκτενώς στους οίκους. Ο Στίγκλιτζ διατυπώνει εναντίον τους σφοδρότατο «κατηγορώ» για την παρούσα όσο και για προηγούμενες κρίσεις και οικονομικά κραχ.
«Οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης έχουν μακρύ ιστορικό κακών επιδόσεων - που ξεκινά πολύ πιο πριν από τα σκάνδαλα Enron και WorldCom στις αρχές της δεκαετίας του 2000 (…)», γράφει ο Στίγκλιτζ (σελ. 139-142). «Τόσο κατά την κρίση στην Αν. Ασία όσο κατά την πρόσφατη κρίση στις ΗΠΑ, οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης είχαν σαφή ευθύνη». Ο Νομπελίστας τούς κατηγορεί ότι είχαν «στρεβλά κίνητρα», που εκκινούσαν «από δικές τους συγκρούσεις συμφερόντων», τους μεταξύ τους ανταγωνισμούς, που χειροτέρευαν την κατάσταση αλλά στόχευαν πώς «να αβγατίζουν τα έσοδά τους». Οι οίκοι προέβλεψαν λάθος ότι δεν θα σημειωνόταν ποτέ κάμψη στις τιμές ακινήτων στις ΗΠΑ. Η έκρηξη της φούσκας εκεί προεκτάθηκε καταστροφικά σε πάρα πολλές χώρες. Έκαμαν λάθος στις προβλέψεις τους στις κρίσεις του 1987, του 1997-98 και στην Αν. Ασία. Τα μοντέλα που οι οίκοι χρησιμοποίησαν ήταν ελαττωματικά και την πληρώνουν οι χρηματοπιστωτικές αγορές. Τώρα είναι καιρός να μάθουν: Οι οικονομίες, οι αγορές και η Ε.Ε.
ΠΗΓΗ