Συμβιβασμός... χωρίς κόστος

| Εκτύπωση | 07/12/2011 | ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗ

Σε συμβιβασμό κατέληξαν οι ενδιαφερόμενες «πλευρές» όσον αφορά τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών, που αφήνει όλους ικανοποιημένους.

Τελικά, Κυπριακή Δημοκρατία, Βρετανοί και ο Επίτροπος για θέματα Διεύρυνσης Στέφαν Φούλε κατέληξαν σε συμβιβασμό σε ό,τι αφορά τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών. Χωρίς καμιά πλευρά να έχει ουσιαστικό κόστος. Μάλλον όλες είναι ικανοποιημένες. Ο Επίτροπος Φούλε πήρε τη «θετική ατζέντα» για τη στήριξη της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας υπό το πρόσχημα να σπάσει το υφιστάμενο αδιέξοδο, ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία εισέπραξε τις παραγράφους στήριξης που αφορούν: 1. Τις τουρκικές σε βάρος της απειλές εντός της κυπριακής ΑΟΖ. 2. Στη δήλωση της Άγκυρας ότι δεν θα συζητά με τη Λευκωσία όταν θα αναλάβει την Προεδρία της ΕΕ την 1η Ιουλίου του 2012. 3. Στο δικαίωμα των κρατών-μελών και δη της Κυπριακής Δημοκρατίας να συνάπτουν διμερείς συμφωνίες.

Υπόγεια διαδικασία και πιέσεις
Ζήτημα επί του περιεχομένου των τελικών συμπερασμάτων προέκυψε όταν την περασμένη Παρασκευή η Βρετανία είχε θέσει τον εξής εκβιασμό: Για να συναινέσει στις παραγράφους που αφορούσαν στην Κυπριακή Προεδρία και στις τουρκικές απειλές εντός της κυπριακής ΑΟΖ θα έπρεπε η Κυπριακή Δημοκρατία να δεχθεί τη «θετική ατζέντα» του κ. Φούλε, που έχει ως στόχο να σπάσει το υφιστάμενο αδιέξοδο, να βοηθήσει την τουρκική ενταξιακή διαδικασία και το άνοιγμα νέων κεφαλαίων, ακόμη και το ξεπάγωμα υφισταμένων. Προφανώς, η κυπριακή Κυβέρνηση θεώρησε την πρόταση του κ. Φούλε ως μια υπόγεια διαδικασία, η οποία, αν δεν ετύγχανε των ανάλογων διευκρινίσεων, θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια φόρμουλα:

1. Εκπτώσεων προς την Τουρκία, τεχνοκρατικών και πολιτικών.

2. Άσκησης πιέσεων προς την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία διατηρεί παγωμένα κεφάλαια ως αποτέλεσμα της τουρκικής εισβολής και κατοχής καθώς και των συνεχών τουρκικών απειλών με αφορμή τις έρευνες για την εξεύρεση και εκμετάλλευση φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Το σενάριο αυτό θα ήταν πιθανό στην περίπτωση κατά την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλάμβανε επιπρόσθετο διαπραγματευτικό ρόλο, παρακάμπτοντας το υφιστάμενο διαπραγματευτικό πλαίσιο, όπως αυτό έχει καθοριστεί από το 2005. Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν δυνατό να οδηγήσει στην εξής πρακτική: Να εισηγείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το άνοιγμα κάποιου ή κάποιων κεφαλαίων στη βάση των διαδικασιών της «θετικής ατζέντας» και υπό το πρόσχημα της δικής της κρίσης, χωρίς προηγουμένως να λάβουν επαρκή γνώση οι πολιτικές ομάδες σε επίπεδο κρατών-μελών και Συμβουλίου.

Υπό αυτές τις συνθήκες οι αντιρρήσεις θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως πολιτικές και όχι ως τεχνοκρατικές, οπότε η Τουρκία θα απαλλασσόταν των πιέσεων, οι οποίες θα στρέφονταν προς το κράτος που θα αντιδρούσε. Και όσο πιο μικρό είναι το κράτος, όπως, για παράδειγμα, η Κυπριακή Δημοκρατία, τόσο μεγαλύτερες θα ήταν οι πιέσεις.

Οι αυτονόητες διευκρινίσεις
Η κυπριακή Κυβέρνηση ζήτησε τις αυτονόητες για τη «θετική ατζέντα» θεσμικές διευκρινίσεις, οι οποίες της δόθηκαν, αφού στο κείμενο των τελικών συμπερασμάτων αναφέρονται τα εξής: «Το Συμβούλιο υπογραμμίζει ότι η θετική ατζέντα θα μπορεί να υποστηρίξει τη διαπραγματευτική διαδικασία που είναι σύμφωνη με το διαπραγματευτικό πλαίσιο και τις σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου». Και προσθέτει ότι η «θετική ατζέντα» θα περιλαμβάνει θέματα κοινού συμφέροντος όπως «πολιτικές μεταρρυθμίσεις, διάλογος για εξωτερικά θέματα, συμμόρφωση με το κεκτημένο της ΕΕ, βίζα, διακίνηση και μετανάστευση, εμπόριο, ενέργεια, αγώνας εναντίον της τρομοκρατίας και συμμετοχή στα προγράμματα της ΕΕ. Η συνεισφορά της Τουρκίας στην ΕΕ θα είναι πλήρως αποτελεσματική μόνο στο πλαίσιο μιας αξιόπιστης προσέγγισης στην ενταξιακή διαδικασία». Συνεπώς, η «θετική ατζέντα» καλύπτει όλη την ενταξιακή διαδικασία.

Τουρκικές απειλές και κυπριακά δικαιώματα
Σε ό,τι αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία, στο κείμενο των συμπερασμάτων τονίζονται μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα:
1. Το Συμβούλιο εκφράζει την απογοήτευσή του, επειδή η Τουρκία δήλωσε ότι θα παγώσει τις σχέσεις της με την Προεδρία της ΕΕ κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2012. Και ταυτοχρόνως υπογραμμίζει ότι η Προεδρία της ΕΕ και προφανώς ο τρόπος λειτουργίας της προβλέπεται από τις Συνθήκες. Συνεπώς, είναι ζήτημα θεσμικό.

2. Η Τουρκία πρέπει να τηρεί σχέσεις καλής γειτονίας και αν και όπου αυτό επιβάλλεται να είναι δυνατή η προσφυγή στο διεθνές δικαστήριο για την επίλυση διαφορών με τους γείτονές της. Συγκεκριμένα, στα συμπεράσματα επισημαίνονται τα ακόλουθα: «Σε αυτό το πλαίσιο, το Συμβούλιο εκφράζει την ανησυχία του και καλεί σε αποφυγή οποιασδήποτε απειλής ή απευθείας δράσης σε βάρος κράτους-μέλους, ή πηγής έντασης ή δράσης, που μπορούν να προκαλέσουν ζημιά στις σχέσεις καλής γειτονίας και ειρηνικής επίλυσης των φιλονικιών». Και ταυτοχρόνως γίνεται αναφορά σε σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και ειδικότερα του Δικαίου της Θάλασσας.

3. Επαναλαμβάνει τη θέση του Συμβουλίου ότι η Τουρκία δεν συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις της όπως αυτές προκύπτουν από το Επιπρόσθετο Πρωτόκολλο και ότι, εφόσον η Τουρκία αρνείται να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, θα συνεχίσουν τα σχετικά με το ζήτημα αυτό ενταξιακά τουρκικά κεφάλαια (οκτώ στο σύνολό τους) να είναι παγωμένα. Στην ίδια παράγραφο τονίζεται ότι επηρεάζονται οι τουρκικές ενταξιακές διαδικασίες, λόγω της στάσης της Άγκυρας, η οποία εκτός των άλλων αρνείται να ομαλοποιήσει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία. Μνεία επίσης υπάρχει και στη δήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005, ενώ το Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά το θέμα.

Χωρίς κόστος και κυρώσεις
Παρότι η στάση της Τουρκίας δεν συνάδει με αυτήν ενός υποψηφίου για ένταξη κράτους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μπορούσε από τον Οκτώβριο να εισηγηθεί ακόμη και νέες κυρώσεις. Αντί, όμως, αυτής της διαδικασίας και των κυρώσεων προέκυψε η «θετική ατζέντα» Φούλε με τη μορφή καρότου αντί μαστιγίου. Από την άλλη, οι παράγραφοι που αφορούν στην Κύπρο έχουν και πολιτικό και ηθικό χαρακτήρα, όμως, εκ των πραγμάτων οι υποχρεώσεις της Άγκυρας μένουν, όπως και τα οκτώ τουρκικά ενταξιακά κεφάλαια, παγωμένα. Και εφόσον η Τουρκία δεν αισθάνεται επιπρόσθετο κόστος, παρά μόνο στήριξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω της σταθερής ατζέντας, αντί να γίνει πιο ευέλικτη, προσδοκά σε καλύτερες μέρες μέσω της θετικής ατζέντας και της στήριξης την οποία θα έχει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Παράγραφος από τα παλιά...
Ακόμη, στο κείμενο γίνεται αναφορά ώστε η Τουρκία «να εμπλακεί ενεργητικά στην υπό εξέλιξη διαπραγμάτευση για να εξευρεθεί τελική και βιώσιμη διευθέτηση στο κυπριακό πρόβλημα στο πλαίσιο των Ην. Εθνών, η οποία να είναι σύμφωνη με τις αρχές και τις αξίες επί των οποίων είναι θεμελιωμένη η ΕΕ».

Ύμνος στην Άγκυρα και ηγετικός ρόλος
Πέραν τούτων, διατυπώνεται ένας ύμνος για την Τουρκία, αφού στο κείμενο των συμπερασμάτων: Πρώτον, εκθειάζεται η οικονομική κατάσταση στην Τουρκία και θεωρείται ότι το γεγονός αυτό θα βοηθήσει και την ΕΕ. Δεύτερον, εκθειάζεται ο περιφερειακός γεωστρατηγικός ρόλος της Τουρκίας και η ανάγκη ενίσχυσης του διαλόγου με την ΕΕ για θέματα εξωτερικών υποθέσεων. Τρίτον, εκθειάζεται ο ρόλος της Τουρκίας στην Αφρική και στην Ασία και ειδικότερα στην περίπτωση της Αραβικής Άνοιξης.ΠΗΓΗ