Η παραμονή των βάσεων διαιωνίζει το Κυπριακό

http://www.sigmalive.com/simerini/politics/interviews/357119

| Εκτύπωση | 21/02/2011 | Του Άδωνη Παλληκαρίδη

Δίνεται λανθασμένο μήνυμα στους Βρετανούς για τις βάσεις τους στην Κύπρο, τονίζει ο Γιώργος Λιλλήκας, επισημαίνοντας ότι η ύπαρξη των βάσεων παγιδεύει την κυπριακή υπόθεση και επιτρέπει στη Βρετανία να ενεργεί με τρόπο που παραβλάπτει μονίμως τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Όπως είπε χαρακτηριστικά, ο Winston Churchill -υπενθύμισε- μιλώντας για τις διεθνείς σχέσεις, διατύπωσε τη θέση πως «τα κράτη δεν έχουν φίλους, έχουν συμφέροντα».
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών εξήγησε ότι η αυτονόητη προέκταση αυτής της ρεαλιστικής θέσης είναι πως «τα κράτη δεν διαμορφώνουν τη διεθνή πολιτική τους με βάση κάποιον ηθικό κώδικα, αλλά με βάση την προστασία ή την επέκταση συγκεκριμένων συμφερόντων τους». Κατά συνέπεια, για τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης, αλλά κυρίως αποτελεσματικής, εθνικής στρατηγικής, βασική προϋπόθεση είναι η μελέτη της στρατηγικής του αντιπάλου και των συμφερόντων που αυτή στοχεύει να εξυπηρετήσει.
Αναφερόμενος στη στρατηγική μας στο Κυπριακό, ο Γιώργος Λιλήκας είπε ότι «στο βαθμό που υπάρχει στρατηγική, αυτή έχει συντηρητικό και παθητικό χαρακτήρα, εμπνέεται από φοβικά σύνδρομα και αποδείχθηκε αναποτελεσματική στο να ανατρέψει τα κατοχικά δεδομένα.
Η υποχωρητική πολιτική που ακολουθούμε και η προσπάθεια εξευμενισμού της κατοχικής δύναμης οδήγησαν στην αλλοίωση του χαρακτήρα του Κυπριακού, το οποίο μετατράπηκε από διεθνές πρόβλημα εισβολής και κατοχής, σε διακοινοτική διαφορά καταμερισμού των εξουσιών και στην αποενοχοποίηση της Τουρκίας».
Αναποτελεσματική η στρατηγική μας
Ο Γιώργος Λιλλήκας επισήμανε ότι η στρατηγική μας είναι αναποτελεσματική, γιατί παραγνωρίζει και αγνοεί τη στρατηγική της Τουρκίας και των συμμάχων της. Γιατί αδυνατεί να αξιοποιήσει τα συμφέροντα των χωρών που ευθύνονται ή και εμπλέκονται στο Κυπριακό.
Ποια είναι, λοιπόν, αυτά τα κράτη που έχουν άμεση εμπλοκή στην κυπριακή τραγωδία; Ποια τα συμφέροντά τους; Πώς μπορούμε να συγκεράσουμε αυτά τα συμφέροντα με τα δικά μας; Αν δεν μπορούμε να τα συγκεράσουμε, μήπως μπορούμε να τα επηρεάσουμε, θετικά ή αρνητικά, με στόχο την αλλαγή της πολιτικής τους;
-Ανάμεσα στα κράτη που διαδραμάτισαν και συνεχίζουν να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στο Κυπριακό, πρωταγωνιστική θέση κατέχει η Μεγάλη Βρετανία, η οποία διατηρεί στρατηγικά συμφέροντα στην Κύπρο: τις στρατιωτικές της βάσεις.
Το ζήτημα των Βρετανικών Βάσεων έχει, κατά καιρούς και υπό διάφορες μορφές, απασχολήσει την κυπριακή κοινωνία, αλλά και την πολιτική σκηνή. Κανένας δεν αμφισβητεί ότι οι βάσεις αποτελούν αποικιακό κατάλοιπο. Ότι η ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας ήταν κηδεμονευόμενη και η εδαφική της ακεραιότητα κουτσουρεμένη.
Ωστόσο, διάσταση απόψεων υπάρχει σε μια σειρά από άλλες νομικές αλλά και πολιτικές πτυχές του ζητήματος.
Είναι νόμιμη ή παράνομη η παρουσία των βρετανικών στρατιωτικών βάσεων στην Κύπρο; Είναι κυρίαρχες οι βάσεις ή όχι;

Μπορεί μονομερώς η Κυπριακή Δημοκρατία να καταγγείλει το καθεστώς των βάσεων και να απαιτήσει το κλείσιμό τους; Μια τέτοια καταγγελία θα επηρέαζε το καθεστώς της Κυπριακής Δημοκρατίας;
-Σε αυτά τα ερωτήματα αφορούν μια σειρά από νομικές πτυχές και οι απόψεις των ειδικών διίστανται.

Το Πολιτικό μου Γραφείο, θέλοντας να συμβάλει στη διερεύνηση (κυρίως από τη σκοπιά του Διεθνούς Δικαίου) αυτών των νομικών πτυχών, οργάνωσε δύο δημόσιες συζητήσεις με τη συμβολή δύο διακεκριμένων καθηγητών, οι οποίοι μελέτησαν το ζήτημα των στρατιωτικών βάσεων.
Στις 8 Απριλίου θα έχουμε μαζί μας τον Γάλλο καθηγητή Allain Pellet, o οποίος έχει και αυτός μελετήσει το νομικό καθεστώς των βρετανικών βάσεων. Σ’ αυτή την εκδήλωση, θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, για να διευκολύνουμε τη συμμετοχή όλων στο διάλογο.
Πολιτικές πτυχές

Ο Γιώργος Λιλλήκας επισημαίνει ότι πέραν των νομικών πτυχών, υπάρχουν και οι πολιτικές πτυχές και διαστάσεις του ζητήματος των βρετανικών βάσεων. Οι εκτιμήσεις και οι απόψεις των πολιτικών προσώπων, αλλά και των κομμάτων διίστανται ως προς το κατά πόσον πρέπει ή όχι να ανοίξουμε το κεφάλαιο της παρουσίας των βρετανικών βάσεων στην Κύπρο.
Διαχρονικά, κυριάρχησε η θέση πως, «ενόσω αντιμετωπίζουμε την τουρκική κατοχή, δεν θα πρέπει να ανοίξουμε ένα δεύτερο μέτωπο με την Αγγλία». Ουσιαστικά, το μήνυμά μας προς το Λονδίνο είναι πως, ενόσω το Κυπριακό παραμένει άλυτο, δεν πρέπει να ανησυχεί για την εδώ παρουσία των βάσεων. Μετά τη λύση, όμως, του Κυπριακού, τα «εγγόνια» μας (όπως λέει και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας) μπορεί να ανοίξουν αυτό το ζήτημα. Αυτή, όμως, η θέση είναι αντιπαραγωγική, αφού οδηγεί την Αγγλία στο συμπέρασμα πως τα συμφέροντά της εξυπηρετούνται με τη μη λύση του Κυπριακού.
Ο ρόλος του Λονδίνου

Όταν, όμως, λέμε «να μην ανοίξουμε ένα δεύτερο μέτωπο με την Αγγλία», παίρνουμε ως δεδομένο πως αυτό το μέτωπο είναι κλειστό;

-Προσωπικά, συμμερίζομαι τη θέση του Βρετανού καθηγητή και συγγραφέα Perry Anderson, ότι οι ρίζες του Κυπριακού, με την υφιστάμενή του μορφή, βρίσκονται στην πολιτική που η Αγγλία ακολουθεί από το 1878 μέχρι σήμερα. Δεν έχω πρόθεση να κάνω ιστορική αναδρομή του Κυπριακού, αλλά μέσα από μια σειρά ερωτημάτων, ευελπιστώ να προκαλέσω το συλλογικό προβληματισμό.
Ποιος ενέπλεξε την Τουρκία στο Κυπριακό; Ποιος με την πολιτική τού «διαίρει και βασίλευε» έφερε τις δύο κοινότητες σε αντιπαράθεση; Ποιος επέβαλε το διαιρετικό και δυσλειτουργικό σύνταγμα του 1960;

Ποιος χάραξε την «πράσινη γραμμή» στις πόλεις της Κύπρου το 1963; Ποιος βοήθησε στη μεταφορά των Τουρκοκυπρίων από τις ελεύθερες περιοχές στα κατεχόμενα, για να επέλθει ο δημογραφικός διαμελισμός και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις της διχοτόμησης; Ποιος εμπνεύστηκε το Σχέδιο Ανάν και εκβίαζε για την επιβολή του; Ποιος πρότεινε στις 26 Απριλίου 2004, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την απόφαση για τη λήψη μέτρων που θα τερματίσουν την «απομόνωση» των Τουρκοκυπρίων; Απόφαση, υπενθυμίζω, που οδήγησε στον Κανονισμό για το «Απευθείας Εμπόριο». Ποιος υπέγραψε μνημόνιο με την Τουρκία, που προβλέπει την αναβάθμιση του κατοχικού καθεστώτος; Ποιος καθιέρωσε τις συναντήσεις των εκπροσώπων του ψευδοκράτους με αξιωματούχους τρίτων κρατών; Ποιος φροντίζει στα προσχέδια των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας να παρεισφρέουν θέσεις που ικανοποιούν τις τουρκικές απαιτήσεις;

Μπορεί κάποιοι πολιτικοί να δυσκολεύονται να βρουν ή καλύτερα να διατυπώσουν ευθαρσώς την απάντηση σ’ αυτά τα ερωτήματα;
Η δική μου απάντηση είναι πως το μέτωπο είναι ανοικτό εδώ και πολύν καιρό με υπαιτιότητα της Αγγλίας, και το ουσιαστικό ερώτημα που εγείρεται είναι: Πρέπει να ανταποδώσουμε τα πυρά που δεχόμαστε από τη Βρετανία ή όχι; Πρέπει να δημιουργήσουμε κίνητρα στην Αγγλία για να αλλάξει πολιτική ή όχι;
Αυτά και πολλά άλλα πολιτικά ερωτήματα θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε σε μια τρίτη εκδήλωσή μας στη Λεμεσό, στις 7 Απριλίου, όπου προσκαλέσαμε όλα τα πολιτικά κόμματα και την Κυβέρνηση, να καταθέσουν τις απόψεις τους και να απαντήσουν στα ερωτήματα των πολιτών, αφού, όμως, πρώτα γνωρίζουμε τις θέσεις των εμπειρογνωμόνων επί των νομικών πτυχών του ζητήματος.
Ασφαλώς, το γεγονός και μόνον ότι αποφασίσαμε να ασχοληθούμε μ’ αυτό το ζήτημα, υποδηλοί πως εμείς κρίνουμε ότι η Βρετανία φέρει τεράστιες ευθύνες στη δημιουργία και τη συντήρηση του Κυπριακού. Εκτιμούμε, ακόμη, ότι ήρθε η ώρα το ζήτημα των βάσεων να ανοίξει.
Η προσέγγιση του Τάσσου
Ο Πρόεδρος Τάσσος Παπαδόπουλος και η κυβέρνησή του είχαν κάνει συστηματικές προσπάθειες, για να μπουν οι κυπρο-βρετανικές σχέσεις πάνω σε μιαν άλλη βάση. Για να αναπτυχθούν σχέσεις συνεργασίας στη βάση του αλληλοσεβασμού και της ειλικρίνειας. Υπογράφτηκε μνημόνιο συναντίληψης μεταξύ των δύο κυβερνήσεων, ενώ τα Υπουργεία Εξωτερικών των δύο χωρών συμφώνησαν για αλληλοενημέρωση και διάλογο επί των ζητημάτων που άπτονται ή επηρεάζουν τα αμοιβαία ζωτικά τους συμφέροντα, με στόχο την αποτροπή μονομερών κινήσεων που προκαλούν προβλήματα. Τίποτε απ’ αυτά δεν έγινε σεβαστό από το Λονδίνο. Είναι γι’ αυτόν το λόγο που ο Τάσσος Παπαδόπουλος, στο πλαίσιο μιας νέας στρατηγικής που στόχευε στην αλλαγή των κανόνων του παιγνιδιού, προχώρησε στη μελέτη των νομικών πτυχών του ζητήματος των βρετανικών βάσεων.
«Έκλεισαν» το θέμα
Το 2007, η κυπριακή κυβέρνηση ζήτησε και εξασφάλισε γνωματεύσεις επί του θέματος από έναν Αμερικανό και ένα Βρετανό καθηγητή. Δυστυχώς, όμως, η μη επανεκλογή του Τάσσου Παπαδόπουλου στην Προεδρία το Φεβράρη του 2008, επανέφερε τη διαχείριση του Κυπριακού στα παραδοσιακά του πλαίσια, κλείνοντας το κεφάλαιο «βάσεις» πριν αυτό ανοίξει, καθησυχάζοντας τους Βρετανούς για τα συμφέροντά τους και επιτρέποντάς τους συνάμα να συνεχίζουν τη φιλοτουρκική τους πολιτική, χωρίς να πληρώνουν κανένα τίμημα.